برتری اسقف رم تا حد زیادی ناشی از نقش او به عنوان خلیفهٔ سنتی پطرس، که اعتقاد بر این است که عیسی قدرت «وصل و فصل کردن» و کلیدهای بهشت را به او داده و او را «صخرهای» نامیده که کلیسا باید بر آن ساخته شود، است. پاپ کنونی فرانسیس (پاپ) است، که در ۱۳ مارس ۲۰۱۳ انتخاب، و جانشین بندیکت شانزدهم شد.
تاریخ باستان
تاریخشناسان کاتولیک و غیر کاتولیک به اتفاق میگویند که بنیانگذاری مقام پاپی به شکل امروزی، در قرنهای پس از ورود پطرس به رم در سال ۵۰ میلادی توسعه یافت. در طول اولین قرن کلیسای مسیح، پایتخت رم به عنوان مرکز مسیحیت شناخته میشد، زیرا توسط پطرس بنا نهاده شده بود؛ ولی مراجع ناچیزی راجع به قرن اول و برتری پاپ رم در خارج از رم وجود دارد. به نظر برخی تاریخ شناسان، حقایقی مثل نامهٔ امان رم به کورینتیانس و اینکه سنت ایگناتیوس اهل آنتیوچ در نامهای که به رم نوشته بود از کلمات رهبری کردن و مردم رم استفاده کرده بود، را دلیلی بر اثبات مقام پاپی در آن سالها میدانند. برخی نیز اعتقاد دارند که این مدارک فقط بر برتری شرف و افتخار رم دلالت دارد.
در تمدن دوم (۱۸۹ پس از میلاد مسیح )، برتری کلیسای رم به وضوح مشاهده میشود. چرا که سنت ایرنائوس از لیون میگوید تمامی کلیساها با رم موافقت کردند و به نمایندگان پاپ در هر مکانی تبدیل شدند. در قرن سوم نشانههای بسیاری از تسلط و برتری کلیسای رم وجود دارد.
اولین انجمن کنستانتینوپل (۳۸۱ پس از میلاد) با قدرت اعلام کرد که برتری رم به اثبات رسیدهاست و پاپ لئوی اول در سال ۴۴۰ که پیروی از پاپ تبدیل به آیینی شدهاست که حضرت مسیح برای اولین بار به کشیش پیتر اهدا کرده بود. عقاید دینی و اصول سنت کلیسای کاتولیک رم اینگونه میآموزد که تأسیس مقام پاپی در نوشتههای بابلی دستور داده شدهاست: «ماتیوس (متا) ۱۶:۱۸–۱۹» و من به تو میگویم که تو پیتر هستی و در برابر این صخره من کلیسای خود را خواهم ساخت و دروازههای عالم اصوات بر آن پیروز نخواهند شد. من به تو کلید پادشاهی آسمان را خواهم داد، هر آنچه که تو در زمین اجباری کنی در آسمان اجباری خواهد بود و هر چه را که در زمین از دست بدهی، در آسمان از دست خواهی داد. اسم «پیتر» در اینجا به معنی صخره است و مرجع «کلید پادشاهی آسمان» کلیدهای نمادینی هستند که در میان سمبلهای کاتولیک پاپی پیدا میشوند.
انتخاب
پاپ توسط کاردینالهای مقیم رم و اطراف آن در مجمع انتخاب پاپ برگزیده میشد. در سال ۱۰۵۹، حق انتخاب به کاردینالهای کلیسای مقدس رم داده شد و در سال ۱۱۷۹، حق رای تمامی کاردینالها، یکسان اعلام شد. پاپ اوربان ششم که در سال ۱۳۷۸ میلادی انتخاب شد، آخرین پاپی بود که در زمان انتخاب، کاردینال نبود. قانون کلیسا میگوید که اگر یک فرد غیر روحانی انتخاب شود باید از رئیس مجمع کاردینالها تقدیس اسقفی بگیرد. در قوانین کنونی کلیسا، پاپ توسط کاردینالهایی که کمتر از ۸۰ سال دارند، انتخاب میشود.
دومین شورای لیون در ۷ مه ۱۲۷۴ تشکیل شد تا بر انتخاب پاپ نظارت کنند. این انجمن حکم کرد که گزینندگان باید تا ده روز پس از مرگ پاپ جمع شوند و تا زمان انتخاب پاپ، درها به روی آنها بسته شوند. در اوایل سده ۱۶ میلادی، نحوهٔ انتخاب با زمان حال تفاوت میکرد که باعث میشد بین زمان مرگ پاپ و گردهمایی کاردینالها تغییر ایجاد شود.
در آن زمان آرا به صورت شفاهی اعلام میشدند که سادهترین راه بود. آرای شفاهی برای آخرین بار در سال ۱۶۲۱ مورد استفاده قرار گرفت. پاپ ژان پل دوم، اخذ رای زبانی را منسوخ کرد و پس از آن پاپ با آرای مجمع کاردینالها و با برگههای رأی انتخاب میشود.
انتخابات معمولاً در کلیسای کوچک سیستین انجام میشود. سه کاردینال منتخب برای جمعآوری آرای کاردینالهای غائب (به علت بیماری) و سه کاردینال برای شمارش آرا و سه کاردینال برای نظارت بر شمارش آرا انتخاب میشوند. برگههای رأی پخش میشوند و هر کاردینال نام فرد مورد نظر را مینویسد و با صدای بلند سوگند میخورد که «به کسی که تحت فرمان خدا فکر مییابد انتخاب شود» و سپس آن را درون صندوق رای میاندازد. قبل از خواندن، شمار رأیها شمرده میشوند و اگر شمار آنها با تعداد شرکتکنندگان یکسان نباشد، آراء سوخته میشوند و رایگیری بار دیگر انجام میشود. سپس کاردینال دیگری با نخ و سوزن برگهها را به هم وصل میکند تا هیچ گونه تقلبی صورت نگیرد. رأیگیری تا زمانی انجام میشود که پاپ با دو سوم آراء انتخاب شود.
یکی از جوانب معروف انتخابات پاپ این است که نتایج شمارش آراء هر لحظه به جهانیان اعلام میشود. پس از انتخابات، برگههای رای در آتش سوزانده میشود و دود آن از طریق دودکش میدان سنت پیتر دیده میشود؛ ولی اگر در انتخابات تخلف شود، برگههای رای با مواد شیمیایی سوزانده میشوند که دود سیاهی تولید میکند؛ اما در انتخابات موفق، برگهها به تنهایی سوزانده میشوند که دود سفیدی تولید میکند و انتخاب پاپ جدید را اعلام میکند.
سپس رئیس انجمن کاردینالها از پاپ میخواهد تا تشریفات را انجام دهد. ابتدا میپرسد: «آیا انتخاب آزادانهٔ خود را میپذیری؟» با پاسخ «میپذیرم» مسئولیت پاپ آغاز میشود. سپس میپرسد: «تو را با چه نامی صدا بزنیم؟» سپس پاپ جدید نام سلطنتی را که انتخاب کرده اعلام میکند. (اگر خود رئیس انجمن به عنوان پاپ انتخاب شود، نائب رئیس این کارها را میکند). پاپ جدید از «دروازهٔ اشک» به اتاق لباس پوشیدن میرود که سه لباس رسمی پاپی کوچک، متوسط و بزرگ در آن قرار دارد. سپس حلقهٔ فیشرمن به پاپ داده میشود. سپس پاپ به جایگاه افتخار میرود و بقیه کاردینالها از دعای خیر او بهرهمند میشوند. سپس خادم کلیسا از فراز بالکن میدان سنت پیتر اعلام میکند که «من به شما یک خبر خوب میدهم! ما یک پاپ داریم» "habemus papam". سپس نام پاپ و نام سلطنتی او را اعلام میکند».
تا سال ۱۹۷۸، مراسم انتخاب پاپ چند روز طول میکشید و از کلیسای کوچک سیستین تا سالن کلیسای سنت پیتر ادامه داشت. در آنجا مراسم تاجگذاری انجام میشد و اولین موعظه اش را به عنوان پاپ ارائه میکرد. با انتخاب پاپ ژان پل اول، این مراسم منسوخ شد. برخی از کاتولیکهای سنت گرا تقاضا دارند مراسم سوگند پاپ (که به نام سوگند علیه مدرنیسم) نامیده میشود. دوباره انجام شود. پاپهای بعد از پاپ ژان پل اول این سوگند را بجا نیاوردهاند. هرچند منطق و دلیل موجهی بر این تقاضا وجود ندارد.
کلمهٔ لاتین «sede vacante» (کرسی خالی) به فاصلهٔ بین دو دورهٔ پاپ اطلاق میشود، یعنی فاصلهٔ بین مرگ پاپ قبلی و انتخاب جانشین. از این مفهوم، واژهٔ «سده واکانتیسم» گرفته میشود که به معنی تعیین کردن عدهای از کاتولیکهای مخالف است که ادعا میکنند هیچ پاپ قانونی و شرعی انتخاب نشدهاست و بنابراین کرسی خالی وجود دارد. یکی از دلایل مخالفت با این عقیده اینست که اصلاح دومین انجمن واتیکان و بخصوص جانشین کردن جسد تریدشین با جسد پل ششم بدعتآمیز و حاکی از کفر است.
در سالهای زیادی مقر پاپی سازمانی بود که ایتالیاییها بر آن مسلط بودند. قبل از انتخاب پاپ ژان پل دوم، کارول وویتیلا در سال ۱۹۷۸ که غیر ایتالیایی بود، آخرین پاپ غیر ایتالیای پاپ آوریان ششم، آلمانی بود که در سال ۱۵۲۲ انتخاب شده بود. پس از پاپ ژان پل دوم، بندیکت شانزدهم که آلمانی بود به مقام پاپی رسید تا نشان دهد که سلطهٔ ایتالیاییها بر مقر پاپی پایان یافتهاست.
بخش بعدی متن را میتوانید در انتخاب پاپ - قسمت آخر مطالعه نمایید.