کافه خوندنی

وقتی پای کارهای بانکی به میان می‌آید، بسیاری از ما جز چند مورد پرداخت‌های ساده و باز کردن حساب برای گرفتن حقوق آن هم در بیشتر مواقع به کمک کارمند بانک چیز دیگری بلد نیستیم و نمی‌دانیم. این است که زمانی که نام انواع حساب‌ها را می‌شنویم، گیج می‌شویم. اگر در دسته انسان‌هایی قرار دارید که می‌خواهید پولتان را در بانک بگذارید اما نمی‌دانید چه حسابی برایتان مناسب است، راهنمایی‌های سطرهای پیش رو حتما به کار شما خواهد آمد. 

حساب جاری

حساب‌های بانکی دو مدل عمده جاری و دیداری (سپرده) دارند. تعریف حساب جاری روشن است. برای پولی که در حساب می‌گذارید، دسته چکی به شما تعلق می‌گیرد که البته تعلق گرفتن آن به اشخاص یک سری الزامات قانونی دارد. از جمله آنکه باید شخص به سن قانونی رسیده باشد، مهجور نبوده و سابقه چک برگشتی، تسهیلات معوق و ممانعت قانونی نداشته باشد. داشتن دو معرف «معرف‌ها نقش ضامن ندارند» و نشانی و کار قابل احراز نیز الزامی است. اما ممانعت قانونی چیست؟ ممانعت قانونی به مواردی برمی گردد که در چارچوب تسهیلات یا خود چک برگشتی نیستند. مثلا شخص مشکلات سیاسی یا اجرائیه مهریه دارد.

پس از آن براساس اطلاعات فرد، بانک تصمیم می گیرد چه نوع دسته چکی، با چه تعداد برگ در اختیار متقاضی قرار دهد. از آنجا که براساس قانون بانکداری اسلامی نمی توان سودی را برای پول در نظر گرفت. مانده های جاری به صورت قرض الحسنه هستند و سودی به آن ها تعلق نمی گیرد. البته از نظر حسابداری هم بسیار پیچیده است که برای مبلغ مانده در حساب جاری که دائم در حال کاهش و افزایش است، سود محاسبه شود. اما بعضی از بانک ها برای این مشکل هم راهکاری در نظر گرفته اند. به این صورت که برای حساب جاری شما حساب پشتیبان درست می کنند. این حساب، به صورت سپرده است و سود کوتاه مدت به مشتری می دهد. از آنجا که حساب جاری و پشتیبان با هم در ارتباط هستند، در واقع ضرر مبلغ چک از محل پشتیبان پرداخت می شود.

حساب ارزی جاری: نوع دیگر حساب های جاری، حساب ارزی جاری است که بسیار موشکافانه تر درباره تعلق گرفتن یا نگرفتن آن به افراد تصمیم می گیرند. ممکن است با 5 روز دوندگی حساب جاری ریالی داشته باشید ولی حساب جاری ارزی سختگیرانه تر است. این گونه سپرده چند نکته مهم دارد که باید به آن ها توجه کنید چون ممکن است شما را دچار مشکل فراوان کند. اول به این نکته توجه کنید که از آنجا که براساس نرخ جهانی به شما سود می دهند، درصدها بسیار پایین است. به طور کلی ما دو مرجع سود لایبر و فایبر داریم. لایبر نرخ سود اتحادیه های بانکداری انگلیس و فایبر هم نرخ بانکداری آلمان است. سودی که بانک ها می دهند هر ماه لایبر به علاوه 2 بوده و در حال حاضر لایبر دلار زیر 5/0 است. اصولا در زمان رکود لایبر پایین می آید. در زمان رونق این سود به حدود 3/2 می رسد که در هر صورت پایین است . اما چرا حساب ارزی باز می کنند؟ شخص حساب می کند که سود یک ساله یک بانک خصوصی 25درصد است. تورم نطقه به نقطه هم 40 درصد. اگر 40 درصد روی یک ریال سود بگیرد تازه یر به یر خواهد شد! اما اگر لایبر به اضافه 2 سود دریافتی باشد. تورم جهانی در حدود 5/1 تا 2 درصد است. پس در نهایت به نفع صاحب حساب خواهد بود. البته این مساله در مبالغ بالا معنا پیدا می کند. اما اگر بخواهید برداشت کنید روزی 7 هزار دلار بیشتر به شما نمی دهند و این امر می تواند برای شما مشکل ایجاد کند. باید بسیار در قراردادها دقت کنید. چون گاهی در نوشته های ریز آن مواردی ذکر می شود که از دید بازکننده حساب دور می ماند. مثلا می نویسند در حد مقدورات و قوانین بانک مرکزی به شما ارز تعلق خواهد گرفت. حالا در یک مقاطعی بانک مرکزی به بانک ها اعلام می کند که ارز ندهید. اینجا است که شما به مشکل میخورید. این ها مواردی است که همان روز اول باید بپرسید. چون کسی به شما نخواهد گفت. اینکه چه قوانینی دارند؟ سقف پرداختشان چه میزان است؟

مشکل دیگری در این نوع حساب ها وجود دارد که خیلی ها را با مشکلات فراوان مواجه کرده است و باید مواظب باشید: گاهی بانک می گوید چون مبلغ را به صورت حواله به من دادید، اسکناس نمی دهم و فقط حواله می کنم. حالا اگر بگویید که این مبلغ را به فلان بانک خارجی حواله کن، می گوید نمی توانم چون تحریم هستیم! بنابراین باید خیلی دقت کنید وقتی که مبلغی به بانک می سپارید، پولتان زنده می شود یا نه. به علاوه عرفی وجود دارد که اگر اسکناس بگذارید، می توانید اسکناس هم برداشت کنید. اینجاست که باز هم ممکن است به مشکل بربخورید. اینکه بانک بگوید بابت نگهداری در خزانه و بیمه کردن پولتان، 2درصد کارمزد دریافت خواهد کرد. بنابراین در مورد حساب های ارزی باید بسیار با حواس جمع عمل کنید و پیش از بستن قرارداد همه موارد را واضح و شفاف از بانک بپرسید.

حساب دیداری

نوع دوم حساب ها، دیداری یا سپرده هستند از این جهت به حساب های سپرده، دیداری گفته می شود که شخص ثالث امکان کار کردن با آن را ندارد. مثلاً شما می توانید چکی به کسی بدهید تا از حساب جاریتان برداشت کند اما در مورد حساب های سپرده چنین کاری ممکن نیست.

کوتاه مدت: سپرده ها خود به چند بخش تبدیل می شوند. یکی حساب قرض الحسنه است که همان طور که از نامش پیداست، سودی به آن تعلق نمی گیرد. دیگری سپرده کوتاه مدت است که بسته به استراتژی بانک، قوانینش متغیر خواهد بود. اما ما به طور کلی یا به مانده شما سود روز شمار داده و یا حداقل مانده در نظر گرفته می شود و به آن سود علی الحساب می دهند. حداقل مانده به این معنا است که شرطی را در نظر می گیرند. مثلا 7 درصد سود به مبلغ داخل حساب تعلق خواهد گرفت به این شرط که مانده حساب به زیر 100 هزار تومان نرسد. بنابراین اگر چنین حسابی باز کردید، باید بسیار مراقبت کنید این حداقل رعایت شود. این سود هرچند روز شمار است اما سالانه به حساب داده می شود. البته هر زمانی که بخواهید حسابتان را ببندید، سود روزشمار برایتان محاسبه خواهد شد. سودی که بانک ها به سپرده کوتاه مدت می دهند، کف سود است.

متن کامل مقاله را می توانید در نشریه معیشت، شماره 8 مطالعه نمایید.