موزه گنجینه رشت، بنایی است که از قدمت 70 ساله برخوردار است. ساختمان موزه رشت، در زیر زمینی به وسعت 700 متر مربع و با زیر بنای 560 متر مربع بناشده که در خیابان طالقانی رشت قرار گرفته است. در گذشته، بنای موزه به یکی از یاران میرزا کوچک خان جنگلی بنام میرزا حسین خان کسمایی تعلق داشت. ایشان، فردی آزادیخواه، شاعر، روزنامه نگار مشهور و از مردمان زمان مشروطیت و نهضت جنگل بود. میرزا حسین خان، در سال 1349 هجری شمسی، این بنا را به وزارت فرهنگ و هنر فروخت. پس از اقدامات اولیه زیر نظر کارشناسان مرکز مردم شناسی ایران، بنا به موزه مبدل شد که تا سال 1376 هجری شمسی با نام موزه شهر توسط اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی مدیریت می شد. پس از تشکیل سازمان میراث فرهنگی کشور، ساختمان موزه در اختیار مدیریت برنامه ریزی موزه ها و نمایشگاه ها قرار گرفت. موزه گنجینه رشت شامل دو بخش مردم شناسی و باستان شناسی می باشد.
بخش مردم شناسی موزه گنجینه رشت:
بخش غرفه های مردم شناسی موزه، در طبقه اول ساختمان قرار دارد. در این بخش به مواردی از زندگی روزمره مردمان محلی و مشاغل آن ها پرداخته شده است. در غرفه های این بخش، شاهد انواع وسایل دخانیات، لوازم پزشکی، لوازم حمام، کارگاه سراجی، ابزار روشنایی و ظروف متعدد، غرفه های سفالگری، کارگاه های سفالگری، انواع گلیم های محلی، فرش های تاریخی و غیره هستیم. هم چنین در این بخش، قرار دادها و وقف نامه های متعلق به دوران قاجار نیز وجود دارد.
این بخش، در زیرزمین یا سرداب بنا واقع است. بخش باستان شناسی، عظمت و شکوه باستانی خطه و فرهنگ مردمان آن را می رساند. این بخش دارای 28 ویترین شیشه ای در دو طبقه و 11 ویترین دیواری می باشد. پیکان های سنگی مربوط به منطقه پیرکوه، جزو قدیمی ترین اشیای این بخش است که تاریخ آنرا به سه هزار سال پیش از میلاد مسیح تخمین زده اند.
برخی از آثار پیش از اسلام موزه ی رشت حاصل اکتشافات باستان شناسی استان و برخی دیگر به سایر نقاط کشور تعلق دارد و به منظور شناخت و تبادل فرهنگی در این بخش قرار گرفته اند. اشیای سفالی این بخش بیشتر به صورت ظروف و گاه به صورت حیواناتی نظیر گاو و قوچ (ریتون) و پرنده است. اشیای زینتی مانند سنجاق ها، دستبندها، انگشتر، گوشواره و گردن بند و اشیای رزمی مفرغی مانند خنجر، کارد، شمشیر، پیکان است. ظروف مفرغی چون پیاله، ملاقه و جام نیز در این بخش به نمایش گذاشته شده است.
درحال حاضر سه موزه رشت، موزه میراث روستایی گیلان در سراوان و چای در لاهیجان به عنوان موزههای تحت نظارت سازمان میراث فرهنگی هستند.