در استان همدان تنوع غذایی زیاد است و علاوه بر انواع غذاهایی که در همه ایران طبخ میشود؛ برخی از انواع غذاهای محلی مانند کوفته همدانی، آش بروش، تله کنجی، تاماشی و سرکوله و همچنین چندین نوع آبگوشت رواج دارد.
آبگوشت‌های متنوع شامل غورابه، کدو، کلم و گوجه فرنگی و آش شامل پتله یا بلغور، سوماق، ترش و رشته در همدان بویژه در گذشته به علت برودت هوا استفاده زیادی داشته و امروزه نسل جوان استقبال زیادی از این نوع غذاها ندارند. از این میان آش سوماق و ترش و آبگوشت غورابه و کدو از جمله غذاهایی هستند که برای دیگر شهرها ناشناخته است.
مردم استان همدان به علت داشتن سبزی‌های کوهی متنوع در دامنه کوه‌ها تمایل بیشتری به طبخ آش با این سبزیها دارند که دارای خواص بسیار زیادی است.
آش اماج یکی از آش‌های معروف همدان است که با لوبیا چشم بلبلی، عدس، سبزی شامل تره و پیازچه، تخم مرغ و اماج تهیه میشود. اماج، خمیری است که در اشکال نامنظم تهیه و در حرارت خشک شده و در آش ریخته میشود.
آش هویج و جو یکی از غذاهای همدان است که در وعده افطار سر سفره قرار می‌دهند. این غذا شامل نخود، بلغور، گوشت چرخکرده و هویج میشود که قبل از بردن سر سفره، مقداری کشک به آن اضافه میشود.
خوراکی دیگری که بر سفره افطار همدان قرار می‌گیرد، ترحلوا نام دارد که با هویج، شکر، گلاب، زعفران و آرد برنج و هل سابیده تهیه شده و در پایان با دارچین تزیین میشود.
در همدان به واسطه سردسیر بودن همان طور که گفته شد انواع آش تهیه میشود و آش برنج یکی از کاربردی‌ترین آنهاست. این آش که شامل برنج، گشنیز، عدس و آب قلم میشود، بسته به سلیقه با ماست یا آبغوره صرف میشود.
غذای دیگر مناسب هوای سرد همدان، آش فلفل است که با گوشت، نخود، گوجه فرنگی، سیب زمینی و فلفل سبز همدان تهیه شده و زنجبیل و زیره سبز همراه آبلیمو به آن طعم می‌دهد.
کوفته همدان شاید برای آنها که کوفته را مخصوص آذربایجان می‌دانند، تعجب‌برانگیز باشد اما همدان نیز کوفته مخصوص خود را دارد که به‌ویژه برای سیزده‌به‌در طبخ میشود. کوفته همدانی از گوشت گوسفندی، لپه، نخود، برنج و آرد نخودچی تهیه شده و در میان آن تخم مرغ پخته، آلو و گردو قرار می‌گیرد.
بنابراین اگر آش برنج، آش بروش، تله کنجی، سرکوله، برساق و سوجوق و باسوق و پیکه چوک و نان نارگیلی می‌خواهید بروید همدان. اگر کماج، انگشت پیچ و یا قیسی، مویز، شیره انگور و حلوا زرده می‌خواهید باز هم همدان.
به هر حال اگر در همدان هستید یا قصد رفتن به آنجا را دارید، دیزی همدانی یادتان نرود. بهترین جا برای خوردن آن نیز محل حمام تاریخی قلعه است که با تغییر کاربری به موزه مردم‌شناسی و سفره‌خانه سنتی تبدیل شده است. علاوه بر آن خوردن غذا در باغ‌های عباس‌آباد هم تجربه دیگری است.
