تابستان فرصت مناسبی برای رفتن به دل كوه و جنگل و یك تفریح تمام عیار برای‌تان مهیا شده تا ساعاتی را همراه خانواده و در دل طبیعت به دور از هیاهوی شهر به آرامش برسید. برای برداشتن وسایل لازم و رفتن به گردش حتما به همه مواردی كه باعث می‌شوند بیشتر به شما خوش بگذرد، فكر كنید. اما آیا به خطرات و حوادث احتمالی این طبیعت‌گردی هم فكر می‌كنید؟ آیا فكر می‌كنید كه لازم است وسایلی را هم برای پیشگیری یا مواجهه با خطرات احتمالی به همراه داشته باشید؟
از قدیم گفته‌اند: حادثه خبر نمی‌كند؛ نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم كه چون به تفریح آمده‌ایم پس خطر از ما دور است. برای اینكه تعطیلات خوبی داشته باشید و حسابی به شما خوش بگذرد مهم‌ترین نكات ضروری برای مواجهه با خطرات احتمالی طبیعت‌گردی در ادامه توضیح داده شده است.
خطر رودخانه را جدی بگیرید!
بیماری‌هایی كه از آن به عنوان بیماری‌های محیطی یاد می‌كنیم، آن دسته از بیماری‌هایی هستند كه خطرات طبیعت را هم شامل می‌شوند. بسته به محیطی كه افراد برای تفریح و طبیعت‌گردی به آنجا سفر می‌كنند، تنوع این خطرات هم گسترده‌تر می‌شود. یكی از این خطرات ناشی از محیط‌های طبیعی شامل غرق‌شدگی یا شبه‌غرق‌شدگی است كه از جمله مواردی به شمار می‌رود كه در فصول گرم بیشتر شاهد آن هستیم.
بیشتر غرق‌شدگی‌ها یا شبه‌غرق‌شدگی‌ها در آب‌های شیرین اتفاق می‌افتد؛ یعنی رودخانه‌هایی كه جریان تند دارند، عمیق و در دسترس گردشگران هستند. عمده گردشگران در فصول گرم سال بی‌پروا به رودخانه‌های اطراف شهر وارد می‌شوند و خطرات زیادی را برای خود به جان می‌خرند. اغلب این تصور وجود دارد كه رودخانه كم عمق است و خطری ندارد، بنابراین افراد به راحتی خود یا فرزندان‌شان را برای تفریح و شنا به رودخانه می‌فرستند اما باید بدانید كه اتفاقا خطر این نواحی به دلیل جریان تند، بیشتر است.
مزه هر گیاهی را امتحان نکنید!
در فصولی كه هوا برای تفریح و روییدن انواع و اقسام گیاهان مناسب‌تر است، بیشتر شاهد مسمومیت‌ها خصوصا در مكان‌هایی مثل جنگل‌ها هستیم. در مورد گیاهان هم نقاط مختلف ایران تنوع زیستی زیادی دارند كه شاید بسیاری از این گیاهان را نشناسیم. گاهی به صرف ظاهر یك گیاه یا شباهت آن با انواع خواركی آن، تصور می‌كنیم كه جزء گیاهان خوراكی محسوب می‌شود و آن را مصرف می‌كنیم؛ به این امید كه چون از جنگل به دست آمده احتمالا خطر آنچنانی ندارد.
اما باید بدانید كه بسیاری از گونه‌های گیاهی كه ظاهرا خوراكی به نظر می‌رسند، سمی بوده و مسمومیت‌های پوستی یا غذایی ایجاد می‌كنند. ساده‌ترین و ابتدایی‌ترین مسمومیتی هم كه در این زمینه ایجاد می‌شود، مسمومیت با انواع قارچ‌هاست. باید بگویم گاهی ساده‌ترین گیاهان، از یك پیچك ساده گرفته تا یك دانه ساده گیاهی ممكن است سمی بوده و حتی با لمس آن صدمات و جراحت‌های شدید پوستی حتی در حد سوختگی درجه دو ایجاد كنند. گزنه كه مشهورترین مثال است با اندك لمس توسط افراد، تاول‌هایی مانند آنچه در سوختگی درجه دو می‌بینیم، ایجاد می‌كند. علاوه بر این مواردی را شاهد هستیم كه افراد خصوصا كودكان ممكن است گیاهی را میوه بدانند و آن را مصرف كنند مثل دانه‌هایی كه شبیه آلبالوهای كوچك خصوصا در جنگل‌های شمالی ایران هستند كه به آن توت فرنگی سمی می‌گویند كه نباید مصرف شوند.
گیاه خرزهره هم كه كمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد، حاوی سمومی است كه به‌طور واضح كشنده قلب است؛ بنابراین گونه‌های بسیار متنوع گیاهی را به عنوان یك گردشگر ممكن است در اطراف خود ببینید كه تصور كنید ضرری ندارند اما طیف وسیعی از آسیب‌رسانی‌های سمی را ایجاد می‌كنند. پس لازم است به سادگی به هرچیزی كه در طبیعت می‌بینید، اعتماد نكرده و تفریح خود را با یك آسیب جدی و جبران‌ناپذیر نابود نكنید.
اگر حادثه پیش آمد چه كنیم؟
وقتی با فردی كه قربانی حوادث و خطرات شده است، مواجه می‌شویم در درجه اول باید اقدامات احیای اولیه را بلد باشیم كه این ساده‌ترین حالت ممكن است. آگاهی از ساده‌ترین اقدامات كمك‌رسانی و امداد می‌تواند تا حد زیادی مهم باشد.
اول به ایمنی خودتان فكر كنید!
برای كمك به فردی كه آسیب دیده، قبل از هرچیز باید ایمنی خود را به عنوان كمك‌رسان در نظر داشته باشید. اگر تصور می‌كنید كه در صورت ورود به منطقه حادثه، ممكن است خودتان آسیب دیده و قربانی دوم باشید، به هیچ عنوان نباید وارد شده و فقط از نیروهای امدادگر یا نیروهای كمكی محلی درخواست كمك كنید. توصیه می‌كنیم زمانی كه مارگزیدگی اتفاق می‌افتد، به دنبال گرفتن مار نباشید زیرا این‌كار سبب گزیدگی‌های متعدد دیگر می‌شود یا اگر احساس می‌كنید كه هنوز در منطقه حادثه امكان گزیدگی برای خودتان وجود دارد، تا زمانی كه ایمنی خودتان محرز نشده، به محل حادثه وارد نشوید. در مورد غرق‌شدگی‌ها هم همین‌طور است؛ فقط زمانی برای نجات وارد آب شوید كه اطمینان دارید می‌توانید از عهده این‌كار برآیید وگرنه قربانی بعدی ممكن است خود شما باشید.
كمك بخواهید و وضعیت را بررسی كنید!
كمك خواستن و ارزیابی وضعیت فرد قربانی اقدامات بعدی برای مواجهه با افرادی است كه دچار حادثه شده‌اند. باید بررسی كنیم كه آیا فرد آسیب‌دیده هوشیاری و تنفس دارد یا خیر؟
ممكن است امدادرسانی فوری شامل ماساژ قلب یا تنفس مصنوعی لازم باشد. باید حتما تا زمان رسیدن نیروهای امداد، راه تنفس فرد آسیب‌دیده را باز گذاشته و در صورت داشتن مهارت، ماساژ قلب را هم انجام دهیم. اگر آسیب‌دیدگی خفیف‌تر است و فرد تنفس و هوشیاری دارد، كافی است او را به حالت پهلو خوابانده و مراقب وضعیت بدنی او باشیم.
در زمان گزیدگی چه كنیم؟
باید بدانید برش محل گزیدگی و انجام عمل ساكشن با استفاده از مكیدن توسط دهان در علم امروز دنیا منسوخ شده و دیگر برای اقدام اولیه در مواقع گزیدگی از این روش استفاده نمی‌كنند. در زمان گزیدگی اصلی‌ترین كاری كه افراد حاضر در محل برای فرد قربانی گزیدگی می‌توانند انجام دهند این است كه اندام آسیب دیده را كمی پایین‌تر از سطح بدن قرار دهند و با یك بانداژ نه چندان محكم ببندند؛ در حدی كه نبض رگ پایین‌تر از اندام گزیده شده را احساس كنند. برای مثال اگر ساعد فرد دچار آسیب گزیدگی شده. باید با بانداژ كشی طوری ببندید كه نبض قسمت پایین دست را احساس كرده و شریان بسته نشود. به یاد داشته باشید رساندن فرد قربانی به مركز درمان باید در اولویت قرار گیرد و هرچه سریع‌تر فرد را به بیمارستان یا مركز درمانی برسانید.
با جعبه كمك‌های اولیه همسفر شوید !
اكثر خانواده‌ها برای تفریح و گردش انواع و اقسام خوراكی‌ها و وسایل تفریحی را در نظر می‌گیرند كه اصلا هم بد نیست؛ اما لازم است كه یك جعبه كوچك كمك‌های اولیه هم برای سفر در نظر بگیرید. این جزء ابتدایی‌ترین اقداماتی است كه باید برای پیشگیری یا مواجهه با انواع خطرات در نظر گرفته شود. از آنجا كه مهم‌ترین كاری كه برای افراد آسیب دیده می‌توان انجام داد، كنترل خونریزی و تنفس مصدوم است؛ بنابراین وسایل مربوط به این كارها را باید همراه داشته باشید؛ وسایلی كه بتواند یك خونریزی حاد را كنترل كند از ضروری‌ترین وسایل است كه شامل چند پارچه سفید تمیز و بلند برای بستن محل آسیب دیده، گاز استریل، مواد ضدعفونی‌كننده مثل بتادین، چسب زخم و این نوع وسایل ساده و اولیه است. یكی دیگر از وسایلی كه خوب است همراه داشته باشید، وسیله‌ای به نام «آمبوبگ» بوده كه یك ماسك تنفس مصنوعی است. به این دلیل كه شاید تنفس دهان به دهان را بسیاری از افراد بلد نباشند یا تمایلی به این‌كار نداشته باشند. با استفاده از این وسیله به راحتی می‌توان عملیات احیا را انجام داد. گردنبندهای طبی هم در صورت امكان همراه داشته باشید زیرا در صورت بروز تصادفاتی كه ممكن است به ناحیه گردن آسیبی برسد، این گردنبند می‌تواند تا رسیدن نیروهای امداد از فرد آسیب‌دیده حفاظت كند.
مراقب مارها باشید!
از دیگر خطراتی كه ممكن است در طبیعت به حد زیادی وجود داشته باشد، گزیدگی توسط انواع حشرات یا گونه‌های مختلف مارهاست. توجه داشته باشید حتی در اندك فاصله‌ای از شهرها خصوصا در نواحی گرمسیر، تنوع زیستی مارهای سمی در ایران بسیار زیاد است. در كوهپایه‌های اصلی كشور یعنی البرز و زاگرس انواع افعی‌ها زیست می‌كنند كه مواجهه یا گزیدگی این حیوانات و همچنین حشرات برای انسان بسیار خطرناك و حتی گاهی مرگ آور است. این در حالی است كه شاهد هستیم مردم نسبت به اقداماتی كه در این‌گونه مواقع باید انجام دهند، اطلاعات چندانی ندارند.
بنابراین شاید توصیه خیلی مهم این باشد كه اینقدر بی‌محابا به طبیعت اعتماد نكنید. متاسفانه اكثر گردشگران بدون اطلاع ازمنطقه یا حتی یك بررسی ساده محلی كه برای اتراق در نظر گرفته‌اند، چادر یا وسایل خود را پهن می‌كنند كه این موضوع احتمال انواع خطر را بسیار بالاتر می‌برد. لازم است افراد حتما مكانی را كه می‌خواهند در آنجا تفریح كنند، حداقل با یك بررسی ساده و ابتدایی كنترل كنند؛ خصوصا در مواردی كه كودكان همراه خانواده هستند و ممكن است برای بازی یا كنجكاوی، به اطراف محل اتراق هم سرك بكشند.
بیش از حد كنجكاوی نكنید!
به دلیل شناخت نداشتن از انواع مختلف گونه‌های گیاهی و جانوری كه در سراسر نقاط ایران وجود دارد و گاهی بسیار شبیه هم هستند، كمی احتیاط كنید. گیاهان زیادی وجود دارند كه گونه‌های سمی و غیرسمی آن بسیار شبیه هم بوده و فقط كسانی می‌توانند نوع سمی آن را تشخیص دهند كه اطلاعات كافی در این زمینه دارند. رعایت این نكات می‌تواند تا حد زیادی از بروز حوادث ناگوار پیشگیری كند.
گوش به زنگ باشید!
همیشه و حتی در كم خطرترین مكان‌ها و وسایل تفریح و گردشگری، حواس‌تان به خطرات ممكن باشد حتی زمانی كه می‌خواهید در حاشیه جاده استراحت كوتاهی داشته باشید یا زمانی كه قرار است اتراق كوتاه چند ساعته در طبیعت یا كنار رودخانه‌ها داشته باشید و. . . همیشه درنظر بگیرید كه ممكن است خطر وجود داشته باشد و بی‌محابا وارد طبیعت نشوید.
