یکی از مفاهیمی که علاقمندان به هنر و زیبایی‌شناسی ژاپنی بار‌ها با آن مواجه شده‌اند وابی‌سابی است. وابی‌سابی نوعی زیبایی‌شناسی سنتی رایج در ذن بودیسم است که برخلاف فلسفه غربی به دنبال کمال و بی‌نقصی نیست بلکه زیبایی را در نقص می‌بیند و از این طریق یک نوع زیبایی منحصربه‌فرد الهام‌گرفته از طبیعت خلق می‌کند.
اما وابی‌سابی دقیقاً چه مفهومی دارد؟
وابی سابی یک مفهوم در زیبایی‌شناسی سنتی در ژاپن است که به ناپایداری زیبایی‌ها و زودگذربودن آن اشاره دارد. این مفهوم از آموزه‌های ذن – بودایی نشات گرفته است که به ریاضت و خالی بودن می‌پردازد و سعی دارد نقص‌های موجود را بپذیرد و زیبایی را در آن‌ها ببیند. وابی‌سابی به عدم تقارن، ناهمواری، سادگی، فروتنی، قدردانی و صرفه‌جویی اشاره دارد و بی‌آلایش‌بودن و نگاه به طبیعت جزو اصول آن است. لئونارد کورن هنرشناس آمریکایی وابی‌سابی را این گونه توضیح می‌دهد:
«مهم‌ترین ویژگی زیبایی‌شناسی سنتی ژاپنی وابی‌سابی است و همان نقش را در ارزش‌های زیبایی‌شناسی ژاپنی ایفا می‌کند که زیبایی‌شناسی یونانی در زیبایی و کمال غربی.»
وابی‌سابی می‌گوید که هیچ چیز کامل و بی‌نقص نیست و هیچ چیزی تا ابد باقی نمی‌ماند. وابی به تنهایی به معنای تنها زندگی‌کردن در طبیعت و ترک اجتماع است و سابی به معنای پژمرده شدن و دلسردی است که هر کدام معنایی متفاوت در ارتباط با این کلمه دارند اما در کنار هم معنایی مثبت به وجود می‌آورند. به طور کلی وابی‌سابی را می‌توان زیبایی فقر یا زیبایی در نقص ترجمه کرد که در هنرهای مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اما کاربرد وابی‌سابی در هنر طراحی داخلی چیست؟ چطور می‌توان از این فلسفه و زیبایی‌شناسی ژاپنی برای زیباتر‌کردن فضای منزل استفاده کرد؟
ما همیشه به دنبال کمال و بی‌نقص بودن هستیم و دوست داریم محیط زندگی خود را نیز کامل و بی‌نقص طراحی کنیم. این عطش برای کمال باعث طمع‌ورزی انسان‌ها شده است و استرس و نگرانی روزمره ما را افزایش داده است. اما اگر کمی بیشتر به طرز تفکر سنتی ژاپنی‌ها توجه کنیم از این نیاز به کمال و بی‌نقص بودن رهایی پیدا خواهیم کرد. وابی‌سابی تفکر کمالگرا را نفی می‌کند و زیبایی را در نقص می‌بیند. وابی‌سابی نقص‌های محیط اطراف ما را می‌پذیرد و از آن‌ها کاملاً آگاه است، این طرز تفکر به دنبال زیبایی طبیعی از نوعی است که در طبیعت وجود دارد. در حال حاضر هم می‌توان وابی‌سابی را در جنبه‌های مختلف زندگی روزمره مشاهده کرد؛ از روابط بین انسانی گرفته تا غذاها و لباس‌ها و مبلمان.
وقتی نوبت به دکوراسیون منزل می‌رسد وابی‌سابی را نمی‌توان در مبلمان خاصی مشاهده کرد بلکه این سبک در جزئیات خود را نشان می‌دهد. مثلاً یک ظرف غذاخوری کهنه یا لوازم دست‌ساز یا قطعات سنگ و چوبی که بی‌نقص به نظر نمی‌رسند اما بافتی طبیعی و زیبا به منزل شما می‌دهند نشانه‌ای از وابی‌سابی هستند. این اشیاء با مدل‌های جدید و سبک‌های طراحی کاری ندارند اما در نوع خود یک سبک خاص محسوب می‌شوند و فلسفه زیبایی‌شناسی ژاپنی را به منزل شما می‌آورند. وابی-سابی با بسیاری از اصول طراحی داخلی از جمله طراحی پایدار و استفاده مجدد از اشیاء و مصنوعات هم همخوانی دارد و به روش‌های متفاوتی می‌توان آن را وارد دکوراسیون منزل کرد.
خانه‌هایی که بافت قدیمی دارند و قرار است بازسازی شوند بهترین فرصت را برای بازسازی وابی‌سابی در اختیار طراحان قرار می‌دهند. به طور مثال اگر شومینه‌ای قدیمی در این منزل وجود دارد طراح می‌تواند با حفظ آن به عنوان یک عنصر خاص در طراحی فضایی جدید بیافریند که با طراحی مدرن امکان‌پذیر نیست. این کار نه تنها روح قدیمی منزل جدید را حفظ می‌کند بلکه از نظر اقتصادی هم به صرفه است.
وابی‌سابی محدودیتی از نظر زمینه ارائه ندارد مثلاً شما می‌توانید در منسوجات موجود در دکوراسیون هم سراغ آن بروید. به طور مثال یک رومیزی قدیمی و باارزش حتی اگر مندرس هم شده باشد می‌تواند به بخشی از دکوراسیون منزل شما تبدیل شود به شرطی که عناصر اطراف این رومیزی را در هماهنگی کامل با آن بچینید و فضایی قدیمی و نوستالژیک خلق کنید.
در وابی‌سابی قرار نیست تازگی سطوح و لبه‌ها مشخص باشد بلکه شما می‌توانید عمداً آن‌ها را کهنه و فرسوده نشان دهید. با این کار فضا دارای هویت می‌شود و گرما و حضور را می‌توان در آن احساس کرد. همان طور که گفتیم کامل بودن بیش از حد خسته‌کننده است و این که همه چیز متقارن و عالی و بی‌نقص باشد هنرمندانه نیست. هنر واقعی زمانی آشکار می‌شود که شما بی‌نقصی‌ها را به صورتی خلاقانه به کار ببرید. مثلاً سطوح سیمانی را عمداً ناصاف کنید، از چرم‌های فرسوده استفاده کنید و یا سرامیک‌های دست‌ساز را به عنوان اکسسوری به کار ببرید.
وابی سابی به طبیعت احترام می‌گذارد و بافت و شکل طبیعی هر شیء را به عنوان هویت آن می‌پذیرد نه این که به دنبال بی‌نقص‌کردن آن باشد. بنابراین بافت‌های طبیعی مثل بافت چوب و سنگ و سطوح فلزی صیقل‌نخورده عناصری بسیار مهم و پرکاربرد در این نوع از طراحی هستند. وابی‌سابی احساسی از آرامش و عقلانیت در فضا به وجود می‌آورد که این حس از صداقت طبیعی نشات می‌گیرد. اشیاء و سطوح در این سبک، روح خود را نشان می‌دهند، ساده هستند و مصنوعی و نمایشی به نظر نمی‌رسند.
ست‌کردن همه چیز با هم نیز در وابی‌سابی مردود است مثلاً شما لازم نیست همه لامپ‌های یک اتاق را از یک نوع انتخاب کنید بلکه می‌توانید برای آن‌ها سراغ رنگ‌ها و بافت‌های مختلف بروید. خانه‌های قدیمی انگلیسی هم تا حد زیادی روح وابی سابی را در خود دارند و می‌توانند منبع الهام برای طراحان علاقمند به این سبک باشند. واضح است که برای دستیابی به وابی‌سابی نمی‌توان از اشیاء و سطوح ساخته شده با ماشین استفاده کرد و این زیبایی تنها از طریق دست‌ساز‌بودن قابل دستیابی است. به طور کلی تنها روش‌های دست‌ساز و فرآیندهای طبیعی که در طول زمان رخ می‌دهند در وابی‌سابی قابل قبول هستند.
در دنیایی که تلاش برای بی‌نقص بودن همه زندگی ما را تحت‌الشعاع خود قرار داده وابی سابی یک راه نجات است. با استفاده از این فلسفه می‌توان زیبایی را به روشی جدید تعریف کرد و فضاهایی زنده، دلپذیر، دارای هویت و روح به وجود آورد که با هیچ طراحی مدرن غربی قابل دستیابی نیست.
