احتمال بروز سرطان پستان در طی حاملگی كم است ولـی از ایـن نظـر اهمیـت دارد كه از یك طرف تشخیص آن در حاملگی و شیردهی بعلت كـم شـدن كـارآیی برخی از ابزارهای تشخیصی، مشكل‌تر است و از طرف دیگر تغییرات طبیعی پستان در حاملگی می‌تواند بعضی از علایم سـرطان پسـتان را تقلیـد كـرده و از ایـن نظـر یافتن توده‌ها یا سرطان پستان را مشكل نماید.
بنابراین علایم هشدار‌دهنده‌ای كه ممكن اسـت یـك خـانم را متوجـه احتمـال وجود سرطان كند، ممكن است در طی حـاملگی مخفـی بمانـد. اگرچـه بـه جـرأت می‌توان گفت كه انجام ماموگرافی در زمان بارداری چنانچه همزمـان بـا بكـارگیری محافظ‌های لازم برای جنین باشد هیچگونه منعی ندارد، اما اغلب پزشكان و بیماران نگران خطرات احتمالی مواجهه جنین بـا اشـعه هسـتند و حتـی‌المقـدور از انجـام ماموگرافی خودداری می‌کنند. با توجه به این مسایل و مشكلات، در اغلب كتاب‌های پزشكی این نكته مورد تایید قرار گرفتـه اسـت كـه در زمـان حـاملگی و شـیردهی، سرطان پستان در مراحل پیشرفته‌تری تشخیص داده می‌شود.
توده‌های پستانی كه در زمان حاملگی و شیردهی لمس می‌شوند، باید به دقـت توسط پزشك بررسی شوند و مورد ارزیابی قرار گیرند. سونوگرافی در تفكیك توده‌های توپر از كیست‌ها مفیـد اسـت و بـه ویژه در مواردی كه معاینه بالینی مورد تردید اسـت یـا بیمـار از درد یـا حساسـیت پستان شكایت دارد، استفاده می‌شود. با توجه به بی‌خطر بودن انجام سونوگرافی در دوران بارداری، از این روش در زمان حاملگی استفاده بیشتری می‌شود. در مـواردیكه پزشك به وجود سرطان پستان مشكوك است، ممكن است پس از معاینـه اقـدام به انجام نمونه‌برداری توسط سوزن‌های با ضخامت بیشتر (core) و یا جراحی با انواع بی‌حسی از بی حسی موضعی تا بیهوشـی عمـومی کند. بنـابراین تمـامی اقـدامات تشخیصی و درمانی در زمان بارداری تقریباً مشابه سایر افراد است با این تفـاوت كـه در انجام ماموگرافی احتیاط بیشتری به كار می‌رود.
تصمیم‌گیری در مورد اینكه توده‌های پستانی در زمان حاملگی، نمونـه‌بـرداری نشوند و فقط تحت نظر قرار گیرند، كار آسانی نیست چرا كه با افزایش اندازه پستان و ازدیاد عروق آن (كه ناشی از حاملگی است) معاینه بـالینی روز بـه روز مشـكل‌تـر می‌شود. توده لمس شده ممكن است در معاینات دوره‌ای تغییـر انـدازه دهـد. ایـن تغییر اندازه می‌تواند ناشی از بزرگ شدن تومور یا تأثیرات كلی حـاملگی باشـد و ازاین روست كه بررسی‌های دوره‌ای در حین حـاملگی بایـد مـنظم‌تـر و بـا دقـت و احتیاط بیشتری انجام شود.
توجه به این نكته مهم است كه حتی در زمان شیردهی با توجه به تجمع شیر در پستان و پر عروق بودن این عضو در طول شیردهی و نیز احتمال ایجـاد تـوده‌هـای شیری در هنگام شیردهی، همیشه احتمال خطا در تشخیص سرطان پسـتان وجـوددارد. این پرخونی و تجمع شیر در پستان باعث كاهش دقت ماموگرافی نیز می‌شود كه این موضوع، تشخیص سرطان پستان در هنگام شیردهی را پیچیده‌تر می‌کند. بنابراین همانند حـاملگی، در شـیردهی هـم لازم اسـت بـانوان دقـت ویـژه‌ای را در خصوص معاینـات و بررسـی‌هـای پسـتان انجـام دهنـد. بسـیاری از نویسـندگان و محققین معتقدند كه با توجه به این موضوعات بهتر است تمام توده‌های پستانی كه در پستان یك خانم وجود دارد قبل از اقدام به بـارداری و شـیردهی تعیـین تكلیـف قطعی شوند.
سرطان پستان را در طی حاملگی چگونه می‌توان درمان كرد؟
انتخاب روش‌های درمانی سرطان پستان در طی حاملگی بستگی به دو عامل دارد:
1- سن بارداری و میزان تكامل جنین
2- درجه پیشرفت سرطان پستان
برای درمان بیماران باردار در سه ماهه اول بارداری، باید توجه كرد كه:
- انجام شیمی‌درمانی در سه ماهه اول بارداری ممنوع است.
- برخی رژیم‌های شیمی‌درمانی امكـان تجـویز در سـه ماهـه دوم و سـوم بارداری را دارند ولی تجویز داروهای مضر برای جنین، حتـی در ایـن زمـان، باید محدود شود و یا تا خاتمه بارداری به تعویق افتد.
- در صورتی كه بیمار به انواعی از بیماری مبتلا باشـد كـه نیـاز قطعـی بـه انجـام شیمی‌درمانی و رادیوتراپی وجود داشته باشد، تصمیم‌گیری درمانی بسـیار مشـكل است، زیرا بیمار از سویی نیاز به رژیم‌های شیمی‌درمانی و نیز پرتودرمانی دارد كه قابل تجویز حداقل در سه ماهه اول بارداری نیست و از سـوی دیگـر تـأخیر ایـن درمان‌ها تا زمان خاتمه بارداری ممكن است برای زندگی مادر مخاطره‌آمیز باشـد. در این‌گونه موارد گاهی بنا به صلاحدید تیم پزشكی معالج و موافقت بیمار و با توجه به سن بارداری، ختم بارداری توصیه می‌شود تا امكان استفاده از این درمـان‌هـا میسـر گردد. پیش از این تصور می‌شد كـه انجـام جراحـی ماسـتكتومی (برداشـتن كامـل پستان) با توجه به عدم نیاز به رادیوتراپی بعدی، درمان ارجح باشد ولـی از آنجـا كـه حتی در صورت وجود یك عقده لنفاوی گرفتار در زیربغل انجـام رادیـوتراپی توصـیه می‌شود این موضوع نقض شده است و لذا انتخاب نـو ع جراحـی (حفـظ پسـتان یـا ماستكتومی) در بیماران باردار تقریباً مشابه افراد عادی است.
آیا سرطان پستان در زمان حاملگی و شیردهی وخیم‌تر است؟
اگرچه نتایج تحقیقات گذشته حاكی از ایـن بـود كـه سـرطان پسـتان در دوران حاملگی پیشرفته‌تر و مهاجم‌تر است، مطالعات جدید‌تر نشان داده‌اند كه با در نظر گرفتن تمام شرایط، حامله بـودن بیمـار بـه تنهـایی وضـعیت بیمـاری را وخـیم‌تـر نمی‌کند. به این ترتیب بسیاری از محققـین نتیجـه‌گیـری می‌کنند كـه احتمـالاً محدودیت كاربرد ابزارهـای تشخیصـی و تـداخل تغییـرات بـافتی پسـتان در زمـان شیردهی و حاملگی با علایم سرطان، منجر به تشخیص مشكل‌تـر و دیرتـر بیمـاری می‌شود و این تصور اشتباه را ایجاد می‌نماید كه سرطان پستان در دوران حـاملگی مهاجم‌تر است.
آیا پس از درمان سرطان پستان، می‌توان بچه دار شد؟
با توجه به اینكه عده قابل توجهی از بیماران مبتلا به سرطان پسـتان در سـنین باروری هستند، یك سوال مهم برای بیماران مطرح می‌شود: «آیا من می‌توانم پـس از درمان سرطان پستان باردار شوم؟».
به علـت اینكـه در اغلـب مـوارد، عـود بیمـاری طـی 2 سـال اول پـس از اتمـام درمان‌های لازم اتفاق می‌افتد، توصیه می‌شود كـه حـاملگی تـا 3-2 سـال پـس از اتمام درمان به تعویق افتد. این زمان در برخی از مراجع پزشكی تا 6 ماه هم گزارش شده است ولی توصیه نگارندگان، انتظار مدت حـداقل 2 سـال پـس از اتمـام تمـام درمان‌ها است. البته قبل از تصمیم به باردار شدن به منظور حفـظ سـلامت مـادر وكودك لازم است سرطان‌های پستان كه در زمان غیر حاملگی تشخیص داده شده‌اند به طور مناسبی درمان و قبل از اقدام به حاملگی به صـورت صـحیح پیگیـری شـده باشند. به طور كلی در خصوص اقدام به بارداری بایستی كاملاً با احتیاط و بر اسـاس شرایط هر بیمار تصمیم‌گیری شود. در صورتی كه شواهدی از عـود بیمـاری وجـود نداشته باشد، این فرد می‌تواند با آرامش خاطر باردار شود ولی باید توجه داشت كـه خانم‌هایی كه به دنبال سرطان پستان حامله می‌شوند باید بسیار دقیق‌تـر از سـایر خانم‌های باردار تحت بررسی‌های دوره‌ای باشند.
به طور خلاصه انجام بارداری پس از 2-3 سـال در صـورت عـدم وجـود هرگونـه علایمی از عود بیماری بی‌خطر تلقی می‌شود، مشروط بر آنكه بیمار به طـور كامـل در حین بارداری و پس از آن تحت نظر باشد.
آیا در صورت جراحی پستان، امكان شیردهی وجود دارد؟
بدیهی است وقتی پستان به طور كامـل برداشـته می‌شود و یـا قسـمتی از آن برداشته و مابقی آن پرتودرمانی شود، امكان شـیردهی وجـود نـدارد. توجـه داشـته باشید كه این نوع جراحی‌ها مانعی برای شیردهی از پستان مقابل نمی‌باشند.
جراحی‌های كوچك پستان كه برای توده‌های خوش‌خـیم انجـام مـی‌شـوند و نیازی به انجام پرتودرمانی ندارند، معمولاً اشكالی در شیردهی ایجاد نمی‌کنند، مگر اینكه جراحی انجام شده همراه با برداشتن قسمت مركزی پستان بوده باشد.
در خصوص انجام جراحـی در خـانم‌هـای شـیرده و امكـان ادامـه شـیردهی در روزهای اول پس از جراحی، در گذشته تصور می‌شد در مادران شـیرده بعـد از هـرگونه جراحی پستان اعم از نمونه‌برداری یا جراحی‌های بزرگتر، شیردهی از پسـتان جراحی شده باید متوقف شود. این تصور ناشی از این موضوع بود كه تصور مـی‌شـد در صورت ادامه شیردهی احتمال خارج شدن دایمـی شـیر از محـل جراحـی شـده (فیستول شیری) وجود دارد ولی امروزه مشخص شده است كه چنانچه جراحـی، بـا كمترین دستكاری در نسوج شیری پستان و توسط جراح آگاه و با تجربه انجام شود، این احتمال كمتر از 50 درصد است و لزومی به قطع شیردهی وجود نـدارد. ایـن درحالی است كه حتی اگر فیستول شیری ایجاد شود، این عارضه قابل درمـان اسـت و مشكل جدی برای بیمار ایجاد نمی‌کند. در موارد قطع شیردهی كودك می‌تواند از پستان مقابل تغذیه شود و بهتر است شیردهی از همان پسـتان تـا تـرمیم زخـم بـه تعویق افتد. در برخی موارد كه ترشح شیر همچنان بصورت طولانی مدت ادامه یابـد ممكن است جراح مسئول تصمیم بگیرد كه شیردهی از هر دو پستان قطع شود.
نكته مهم این است كه در حال حاضر، هیچ مدركی دال بر اینكه شیردهی بعد از درمان سرطان پستان، برای نوزاد خطری داشته باشد، وجود ندارد. به عبـارت دیگـراین بیماری از طریق شیر منتقل نمی‌شود.
