کافه خوندنی

چه كسانی در معرض خطر ابتلا به سرطان پستان هستند؟ 

مهمترین عامل خطر سرطان پستان چیست؟ ساده ترین جواب این است: زن بودن. بسیاری از زنانی كه از وضعیت بیماری خود آگاهی می‌یابند نمی‌دانند كه چه كار كرده‌اند كه مبتلا به سرطان پستان شده‌اند. هیچ‌كس دقیقاً نمی‌تواند به شما بگوید كه چه چیزی باعث ایجاد سرطان پستان در شما شده است. توجه به این موضوع ضروری است كه هر كسی كه برخی از عوامل خطر را داشته باشد، لزوماً مبتلا نخواهد شد. در واقع بسیاری از زنانی كه در آنها سرطان پستان تشخیص داده می‌شود، هیچ یك از عوامل خطر بیماری را ندارند. در خوش‌بینانه‌ترین حالت، تأثیر عوامل خطر در حد متوسط است. فرض كنید كه داشتن سابقه فامیلی احتمال خطر را 5/1 تا 2 برابر افزایش دهد، خطر ابتلا به بیماری برای یك زن 40 ساله طی 5 سال آینده، از یك در هزار به دو در هزار افزایش خواهد یافت. همان طور كه می‌بینید، حتی اگر احتمال خطر دو برابر شود، شانس ابتلا به بیماری هم‌چنان كم خواهد بود.  

به سادگی می‌توان گفت از آنجا كه شما زن هستید و بدن شما هورمون‌های زنانه تولید می‌کنند و دارای اندام‌های زنانه است، همواره در معرض ابتلا به سرطان پستان هستید. البته مردان هم در معرض ابتلا به این بیماری هستند ولی این خطر بسیار كمتر است و تقریباً از هر 100 بیمار یكی از آنان مرد است.  

عوامل خطر بر اساس آمار حاصل از تحقیقات بر روی تعداد زیادی از زنان شناسایی شده‌اند ولی توجه داشته باشید كه 70 درصد از زنان مبتلا به سرطان پستان، به جز سن، هیچ یك از عوامل خطر شناخته شده را ندارند. اگر به ارث رسیدن ژن‌های جهش یافته را كنار بگذاریم، تأثیر سایر عوامل خطر بر هر فرد بسیار كم است. حتی اگر تمامی عوامل خطر در شما شناسایی شده باشند، هیچ كس نمی‌تواند پیش‌بینی كند كه شما حتماً مبتلا خواهید شد و برای شما چه اتفاقی خواهد افتاد. 

علل سرطان پستان   

به نظر می‌رسد این بیماری فقط یك علت مشخص نداشته باشد. محققین دریافته‌اند كه عوامل متعدد و مختلفی همراه با همدیگر، خطر سرطان پستان را افزایش می‌دهند. برخی از زنان به علت زمینه ژنتیكی، عادات زندگی و مواجهه با عوامل مختلف در طی زندگی، بیشتر در معرض خطر این بیماری هستند.  

بروز سرطان پستان در كشورهای صنعتی مثل كانادا، اروپای شمالی و ایالات متحده آمریكا از سایر نقاط جهان بیشتر است. ایران از جمله كشورهایی است كه شیوع این بیماری در آن متوسط است ولی متأسفانه متوسط سن بیماران در كشورمان پایین‌تر است. اینكه علت این تفاوت سنی چیست، موضوعی است كه هنوز به درستی مشخص نشده است. اگر چه برخی اصلی‌ترین علت این موضوع را جوان بودن جامعه ایرانی می‌دانند ولی تحقیقات در این زمینه در حال انجام می‌باشد.  

عوامل خطر سرطان پستان كدامند؟  

عواملی كه در زیر به آنها اشاره شده است ممكن است خطر ابتلا به بیماری را در شما افزایش دهند. مجدداً تأكید می‌شود كه وجود این موارد، الزاماً باعث ایجاد سرطان نمی‌شود.  

1- سن:

خطر ابتلا به سرطان پستان با افزایش سن، بیشتر می‌شود. به عنوان مثال، خطر سالانه برای ابتلا به این بیماری، بعد از سنین 40 و 50 سالگی به شدت افزایش می‌یابد و پس از آن نیز با افزایش سن، همچنان احتمال بروز بیماری زیادتر می‌شود. همان گونه كه اشاره شد، نتایج تحقیقات اولیه در كشورمان نشان می‌دهد كه این سن در كشور ما حدود 15-10 سال كمتر است.  

2- سابقه فردی و فامیلی سرطان پستان:  

اگر شما هم اكنون مبتلا به سرطان پستان هستید شانس ابتلای به بیماری در پستان دیگرتان بیش از حالت عادی است. اگر یكی از اعضای نزدیك خانواده شما قبل از یائسگی دچار این بیماری شده است، خطر ابتلا در شما بیشتر است. برای مثال، اگر مادرتان قبل از 40 سالگی مبتلا به سرطان پستان شده است، احتمال ابتلای شما به این بیماری نسبت به سایر افراد جامعه دو برابر می‌شود. اگر نزدیكان دیگر مانند دختر، خواهر، خاله، عمه و ... شما نیز این بیماری را داشته باشند، خطرابتلای شما از این هم بیشتر می‌شود. به طور خلاصه هر قدر تعداد افراد مبتلا درافراد خانواده شما بیشتر باشد، سن ابتلای آنان به سرطان پستان كمتر باشد و نسبت فامیلی آنان به شما نزدیكتر باشد، احتمال ابتلای شما به بیماری بیشتر خواهد بود.  

تحقیقات اخیر نشان داده است كه برخی از زنان مبتلا به سـرطان پسـتان دارای یك ژن جهش یافته هستند كه باعث افزایش خطر ابـتلای آنـان بـه سـرطان‌هـای پستان و تخمدان و یا سـرطان پسـتان بـه تنهـایی می‌شود. ایـن ژن‌هـا بـه ترتیـب BRCA1 و BRCA2 نام دارنـد. مـواردی كـه شـك بـه ایـن جهـش ژنـی را بـر می‌انگیزند، عبارت از سرطان پستان قبل از 40سالگی، سرطان پستان دو طرفه، بروز سرطان پستان و تخمدان در یك فرد و سرطان پستان در مردان خانواده می‌باشد.  

ژن BRCA می‌تواند از هر كدام از والدین به ارث برسد. اما حتی اگر شما این ژن را هم داشته باشید، خطر ابتلا به بیماری تا سن 65 سالگی تنها 60 درصد است نه 100 درصد.

3- سوابق مربوط به باروری:

عوامل زیر در رابطه با سابقه باروری می‌توانند خطر ابتلا به بیماری را افزایش دهند:  

- سن اولین عادت ماهانه قبل از 12 سالگی 

- بچه‌دار نشدن

- سن اولین زایمان بیشتر از 35 سال 

- سن یائسگی بیشتر از 55 سال 

- استفاده از درمان جایگزین هورمونی برای علائم یائسگی

4- حاملگی، سقط و سرطان پستان: 

شواهد كمی مبنی بر ارتباط تعداد حاملگی و سقط با سرطان پستان وجود دارد. بنابراین نتیجه قطعی را در این رابطه نمی‌توان ابراز داشت و نیاز به اطلاعات بیشتری در مورد اثرات هورمونی حاملگی و سقط، بر خطر سرطان پستان وجود دارد.

5- پروتز پستان: 

مطالعاتی در گذشته انجام شده بود كه نشان می‌داد انواعی از نسل قدیم پروتزهای سینه باعث افرایش بروز سرطان می‌شود ولی نسل جدید بافت‌های مصنوعی سیلیكونی پستان احتمال ابتلا به سرطان پستان را افزایش نمی‌دهند. در صورتی كه پروتز پستان دارید و برای انجام ماموگرافی رفته‌اید، باید حتماً تكنسین مربوطه را از این موضوع آگاه كنید.  

6- قرص‌های جلوگیری از بارداری:  

هورمون‌های بدن ما می‌توانند در ایجاد سرطان پستان نقش داشته باشند و از آنجا كه تركیب اصلی این داروها هورمون‌های استروژنی و پروژسترونی است، این عوامل نیز مانند سن شروع قاعدگی، بچه‌دار شدن یا نشدن و یائسگی می‌توانند بر خطر ابتلا به این بیماری اثر بگذارند. برخی مطالعات نشان داده‌اند كه مصرف طولانی مدت این قرص‌ها برای مدت زمان بیشتر از 5-4 سال ممكن است خطر سرطان پستان را در انسان افزایش دهند ولی برای نتیجه‌گیری قطعی در این زمینه مطالعات بیشتری لازم  است.  

7– چاقی:  

چاقی شدید، احتمال ابتلا به برخی سرطان‌های خاص را افزایش می‌دهد. از آنجا كه استروژن و برخی دیگر از هورمون‌های شبه استروژنی (كه می‌توانند با سرطان پستان در ارتباط باشند) در بافت چربی ذخیره می‌شوند، هرچه میزان چربی در بدن ما بیشتر باشد، مقادیر بیشتری از استروژن جهت تأثیر بر بافت پستان و سیستم غددی بدن ما در دسترس خواهد بود.  

مقدار اضافه وزن یك خانم در زمان تشخیص بیماری وی، می‌تواند بر شانس ابتلای مجدد وی به سرطان پستان نیز اثر بگذارد. همچنین زمان ایجاد چاقی اهمیت فراوانی دارد به طوریكه چاقی‌های پس از یایسگی به عنوان عامل خطر مهم‌تری در نظر گرفته می‌شود. 

8- رژیم غذایی و تغذیه: 

مقدار كالری دریافتی و میزان چربی كه به طور معمول می‌خوریم، می‌تواند بر خطر سرطان پستان اثر بگذارد. با وجود این هنوز تحقیقات كافی برای اثبات این موضوع انجام نشده است. ما هر روز، در مورد اهمیت یك رژیم غذایی مناسب و تأكید بر افزایش مصرف سبزیجات و میوه‌جات، كم كردن از چربی و نیز افزایش فعالیت جسمانی چیزهای بیشتری می‌شنویم. حدود 30 درصد از كل سرطان‌های زنان و مردان با رژیم غذایی آنان ارتباط دارد. مطالعات معدودی نشان داده‌اند كه مصرف چربی زیاد به ویژه چربی حیوانی، غذاهای نمك سود و نیز غذاهای شور و غذاهای دودی می‌توانند خطر ابتلا به برخی سرطان‌ها از جمله سرطان پستان را افزایش دهند. طبخ غذا در حرارت‌های بسیار بالا نیز باعث تولید مواد سرطان‌زا می‌شود. علاوه بر این، برخی از محققین دریافته‌اند كه برخی ویتامین‌ها (مثل A، C و E) و سلنیم كه به نام آنتی‌اكسیدان‌ها معروف هستند، ممكن است در پیشگیری از سرطان پستان مؤثر باشند. این مواد در بیشتر سبزیجات و میوه‌جات (مانند كلم و گل‌كلم، كاهو، هویج، اسفناج، زردآلو، طالبی و مركبات) و همچنین در گوشت قرمز، غذاهای دریایی، شیر و غلات یافت می‌شوند. مصرف الكل نیز با افزایش احتمال بروز بیماری در برخی مطالعات، مورد تأكید قرار گرفته است. آنچه اهمیت دارد این است كه علیرغم تمام موارد ذكر شده بالا، هنوز ارتباط قطعی و صددرصدی بین یك ماده غذایی خاص و بروز حتمی سرطان پستان به اثبات نرسیده است.  

9- عوامل محیطی: 

اخیراً ارتباط بین عناصر محیطی و ایجاد سرطان پستان مورد توجه واقع شده است. بسیاری از عناصری كه زنان در طول زندگی خود با آن مواجه می‌شوند از نظر ارتباط احتمالی با سرطان پستان مورد توجه و بررسی قرار گرفته‌اند. این مواد شامل حشره‌كش‌ها، مواد ارگانوكلره (حاوی سمومی مثل د.د.ت و دی‌اكسین) و در تماس بودن با موادی نظیر كروم، جیوه یا سایر مواد شیمیایی و فلزات سنگین هستند. لازم به ذكر است با توجه به عدم حصول نتیجه قطعی در این زمینه، تحقیقات بیشتر هنوز در دست انجام است.  

10- قرار گرفتن در معرض اشعه: 

محققین، جمعیت زیادی از زنانی را كه در دوران جوانی در معرض اشعه قرار گرفته بودند (بعنوان مثال در بمباران اتمی هیروشیما و ناكازاكی یا دخترانی كه به علت سل در سنین جوانی تحت درمان مكرر با اشعه بوده‌اند) را بررسی كردند. نتایج این بررسی‌ها نشان داد كه مواجهه با اشعه در دوران جوانی، یعنی تا سنین 30 تا 35 سالگی، خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش می‌دهد، بخصوص اگر اشعه به قفسه سینه تابیده شده باشد. توجه داشته باشید كه مقدار این اشعه باید زیاد باشد تا به عنوان عامل خطر در نظر گرفته شود. محققین دریافته‌اند كه قرار گرفتن در معرض اشعه در سنین بالاتر، اثر كمتری بر ایجاد سرطان پستان دارد. ذكر این نكته مهم است كه میزان اشعه‌ای كه حین ماموگرافی به بدن شما می‌خورد، بسیار كمتر از آن است كه بتواند سرطان پستان ایجاد نماید.

 چه چیزی سرطان پستان ایجاد نمی‌کند؟ 

هیچ دلیلی مبنی بر اینكه دستكاری، ضربه و صدمه به پستان باعث ایجاد سرطان پستان می‌شود، وجود ندارد. سرطان پستان مُسری نیست و از شخصی به شخص دیگر سرایت نمی‌کنند. برخی از زنانی كه مبتلا به این بیماری می‌شوند، گمان می‌کنند كه استرس در زندگی آنها باعث شده است تا سرطان ایجاد شود.

اگرچه استرس می‌تواند تمام سیستم‌های بدن را تحت تاثیر خود قرار دهد، ولی تاكنون مدرك معتبری كه ثابت كند استرس مستقیماً باعث ایجاد سرطان پستان می‌شود، وجود ندارد.