تزریق بوتاکس یكی از روش هایی است كه امروزه به فراوانی جهت صاف كردن چین و چروك های صورت و ایجاد ظاهری جوانتر در افراد به كار می رود. چین و چروك های ناشی از اخم كه در بین ابروها یا روی پیشانی ایجاد می شود و چروك های اطراف چشم كه در موقع خنده ظاهر می شود تا حد زیادی پس از تزریق بوتاکس محو می گردد. این نوع چروك ها عمدتاً ناشی از انقباض عضلات زیر پوستی است. تزریق بوتاکس با كاهش توانایی انقباض این عضلات باعث كم شدن این چروك ها می شود.
بوتاکس چیست؟
توكسین بوتولینوم A كه با نام تجاری بوتاکس عرضه می گردد نوعی پروتئین پیچیده است كه از یك باكتری به نام كلستریدیوم ترشح می شود و می تواند مسمومیت های شدید غذایی ایجاد كند. جهت كاربردهای پزشكی این فراورده به صورت خالص و استریل برای استفاده تزریقی فرآوری میشود.
بوتاکس چگونه اثر می كند؟
بوتاکس پس از تزریق، جذب عضله می شود و در پایانه های عصبی كه فرمان انقباض را به عضلات می رسانند مستقر می شود. در این محل بوتاکس از آزاد شدن یك واسطه شیمیایی به نام استیل كولین- كه مسئول انقباض عضلانی است جلوگیری می كند. در نتیجه دستور انقباض به عضله نمی رسد و در حقیقت نوعی فلج عضلانی موقت ایجاد می شود كه 3 تا 6 ماه طول می كشد. عدم انقباض عضلات زیر پوستی باعث محو شدن و از بین رفتن چین و چروك های پوست روی عضله می شود.
روش تزریق بوتاکس چگونه است؟
تزریق بوتاکس معمولاً در مطب یا درمانگاه به صورت سرپایی انجام میشود و نیاز به بستری ندارد. از آنجا كه تزریق با سوزن های بسیار ظریف انجام می شود، دردناك نیست و نیازی به بی‌حسی ندارد. پس از ضد عفونی پوست صورت، پزشك با استفاده از سرنگ انسولین مقادیر كمی از بوتاکس را به بالای ابروها، پیشانی و اطراف چشم تزریق می كند. ممكن است در محل تزریق سوزش و قرمزی خفیف ایجاد شود كه ظرف چند ساعت برطرف می شود. بهتر است پس از تزریق تا چند ساعت از دراز كشیدن خودداری كنید و از مالیدن محل تزریق نیز پرهیز كنید تا بوتاکس كاملاً جذب عضلات محل تزریق شود.
معمولاً از یكی دو روز پس از تزریق چین و چروك ها به تدریج محو می شوند و این اثر بین 3 تا 6 ماه به طول می انجامد. پس از این مدت اثر بوتاکس كم كم از بین می رود و چروك ها دو مرتبه ظاهر می شوند. در این زمان می توان در صورت تمایل تزریق را تكرار كرد.
عوارض بوتاکس:
از آنجا كه بوتاکس عمدتاً جذب عضلات محل تزریق می شود و مقادیر بسیار ناچیزی از آن وارد گردش خون می شود، با دوزی كه برای باز كردن چروك ها به كار می رود تقریباً هیچ عارضه سیستمیك مهمی ایجاد نمی كند. البته مثل هر تزریق دیگری ممكن است سوزش و قرمزی خفیفی در محل تزریق اتفاق بیفتد كه پس از چند ساعت خود به خود برطرف می گردد. به علاوه در برخی از افراد پس از تزریق بوتاکس سردرد یا تهوع خفیف یا علائم سرماخوردگی ایجاد می شود كه معمولاً ظرف 2-3 روز بهبود می یابد.
عارضه جدی تری كه گاهی در اثر تزریق بوتاکس اتفاق می افتد افتادگی پلك است. البته خوشبختانه این عارضه نسبتاً نادر است و در كمتر از 3% موارد اتفاق می افتد. افتادگی پلك معمولاً یك هفته پس از تزریق بروز می كند و پس از 2-3 ماه به تدریج بهبود می یابد. خوشبختانه تمام عوارض بوتاکس گذرا هستند و حداكثر ظرف مدت 6 ماه خودبه خود برطرف می شوند.
موارد منع مصرف و محدودیت ها :
گرچه هیچ عارضه خاصی در اثر عوارض مصرف بوتاکس در بارداری و شیردهی گزارش نشده است، اما توصیه می شود كه خانم ها در دوران بارداری و شیردهی از تزریق بوتاکس اجتناب كنند.
در صورتی كه به بیماری خاصی مبتلا هستید یا داروی خاصی استفاده می كنید حتماً پیش از تزریق بوتاکس پزشك خود را در جریان قرار دهید. تزریق بوتاکس در افرادی كه دچار بیماری های عصبی عضلانی هستند می تواند باعث ضعف عضلانی شدید شود. به علاوه مصرف برخی از داروها (مثلاً آنتی بیوتیك های خانواده جنتامایسین) ممكن است اثر بوتاکس را تشدید كند.
درمان های جانشین بوتاکس:
همانطور كه قبلاً ذكر شد تزریق بوتاکس عمدتاً بر روی چین و چروك هایی مؤثر است كه ناشی از انقباض عضلات زیر پوستی است. اثر تزریق بوتاکس در افراد جوان و میانسال بارزتر است و در افراد مسن تأثیر كمتری دارد.
تزریق بوتاکس بر چروك های ظریف و سطحی كه ناشی از تابش اشعه خورشید هستند تأثیر چندانی ندارد. برای پیشگیری از ایجاد این چروك ها استفاده منظم از كرم ضد آفتاب و برای از بین بردن آن ها لایه برداری (Peeling) سطحی پوست با استفاده از كرم های مخصوص یا روش های جراحی توصیه می شود.
در مواردیكه افتادگی ابرو، پلك یا گونه باعث ایجاد سالخوردگی در فرد شده باشد تزریق بوتاکس معمولاً كمكی نمی كند (و حتی ممكن است با تشدید افتادگی پلك و ابرو باعث بدتر شدن ظاهر فرد شود). در این موارد جراحی پلاستیك و ترمیمی (كشش پوست و بالا كشیدن ابرو و پلك) معمولاً نتایج بهتری دارد.
یكی دیگر از روش هایی كه برای محو كردن چروك های صورت به كار می رود تزریق موادی مثل چربی، سیلیكون یا كلاژن به داخل پوست است كه می تواند به تنهایی یا همراه با تزریق بوتاکس انجام شود. به هر حال تزریق بوتاکس یك روش ساده، ارزان و كم خطر برای از بین بردن چروك های صورت است. پزشك می تواند شما را راهنمایی كند كه آیا این روش برای شما مفید و مؤثر می باشد یا خیر.
كاربردهای دیگر بوتاکس:
گذشته از جراحی زیبایی، بوتاکس كاربردهای مهم دیگری نیز در پزشكی دارد كه عبارتند از :
درمان انحراف چشم
درمان بلفارواسپاسم (بسته شدن غیر ارادی مكرر پلك ها)
درمان انقباض های غیر ارادی در سر و گردن
درمان سردردهای تنشی و میگرن
درمان تعریق بیش از حد
كلام آخر
تزریق بوتاکس گرچه روشی ساده، بی خطر و كار آمد است اما به هر حال یك اقدام تهاجمی است كه حتماً باید در شرایط مناسب دسترسی به كمك های اولیه و با رعایت اصول استریلیزاسیون انجام شود. برای پیشگیری از هرگونه عارضه جدی، از تزریق بوتاکس در مكان هایی مثل آرایشگاه ها، سالن های ورزشی و مؤسسات زیبایی خودداری كنید و این اقدام را حتماً تحت نظر پزشك انجام دهید.
