یک عضو هیات علمی اولین جشنواره و همایش تناسب اندام و بدنسازی با بیان اینکه: « رژیم کاهش وزن از هر فردی به فرد دیگر متفاوت است.» تاکید کرد:« مهمترین چیزی که در رژیم های نادرست وجود دارد تبلیغات فریبکارانه ای است که فرد را متقاعد می کند در مدت کوتاهی کاهش وزن زیادی داشته باشد و در واقع آن را ضمانت می کند.» چاقی های موضعی خطرناک تر است دکتر مجید حاجی فرجی در گفت وگو با خبرنگار سلامت نیوز با بیان اینکه بحث کنترل وزن و کاهش وزن در واقع بحث پیشگیری تا درمان است گفت:« به دلیل تغییر سبک زندگی، مسائل ژنتیکی و سابقه خانوادگی، الگوی نامناسب غذایی و کاهش فعالیت فیزیکی به معنای واقعی عارضه اضافه وزن پیش می آید. متاسفانه بسیاری از افراد نیز با وجود وزن متناسب و نرمال دچار چاقی های موضعی هستند.» وی ادامه داد:«یک فرد می تواند با شاخص توده بدنی نرمال همچنان چاق باشد به طوری که بسیاری از افراد به دلیل چاقی های موضعی دچار این مشکل هستند و این شاید خطرناک تر از اضافه وزن های طبیعی باشد که در آن وزن به طور کلی بالا می رود، لذا به همین دلایل است که ما رژیم های متفاوتی را برای کاهش وزن افراد همراه با یک برنامه صحیح زندگی و فعالیت فیزیکی مناسب توصیه می کنیم.»
همه رژیم های کاهش وزن صحیح نیستند. رییس انجمن علمی تغذیه ایران خاطرنشان کرد:« روش های مختلفی برای کاهش وزن بصورت حتی مستند وجود دارد که گه گاهی توسط افراد خاص یا گروه های خاصی ارائه می شود ولی این دلیل بر این نمی شود که حتما تمام این رژیم ها صحیح باشد چرا که این روش ها به طور مداوم در بین مقالات موجود و حتی سایت های موجود مورد گفت و گو و بحث و مقابله قرار می گیرند.»
خطر تشکیل سنگ صفرا با رژیم های کم کالری. وی در خصوص انواع رژیم های کاهش وزن گفت:« بطور کلی می توان گفت رژیم های کاهش وزن به چند دسته تقسیم شوند. یک نوع از رژیم ها، رژیم های بسیار کم کالری اند که در مواردی نادر، بیمار تحت نظر و حتی در حالت بستری ناچارا تحت این رژیم قرار می گیرد و میزان کالری دریافتی وی بین 200 تا 80 کیلو کالری است که معمولا خطر ایجاد سنگ کیسه صفرا، کمبود مواد مغذی و ریزمغذی ها را به همراه دارد و در درازمدت هم موثر نیست یعنی این نوع رژیم در کوتاه مدت به دلایل خاصی که خطری برای بیمار وجود دارد، ممکن است تجویز شود.»
دکتر حاجی فرجی ادامه داد:«رژیم های کم کربوهیدرات دسته دیگری از رژیم های کاهش وزن است که در این رژیم مصرف کربوهیدرات در برنامه غذایی روزانه فرد کمتر از 25 گرم است و در کنار این رژیم ها، رژیم های نامتعادلی داریم که یا بسیار کم چربی هستند و فرد بین صفر تا 19 درصد انرژی را از چربی می گیرد در حالی که در مواقع عادی ما میزان دریافت چربی را تا 30 درصد پیش بینی می کنیم.»
ابتلا به دیابت نوع 2 با رژیم های کتوژنیک. وی افزود:« رژیم های کتوژنیک از دیگر رژیم های نامتعادل کاهش وزن است که در آن میزان مصرف چربی بالا و مصرف پروتئین متوسط است که البته بدون کربوهیدرات داده می شود. این رژیم در کوتاه مدت موجب کاهش وزن می شود اما پیروی از این رژیم بسیار مشکل است از طرفی عوامل خطر را افزایش می دهد و ممکن است فرد در اثر پیروی از این رژیم به دیابت نوع 2مبتلا شود. همچنین پیروی از رژیم های کتوژنیک موجب بروز یبوست و افزایش مقاومت به انسولین می شود.» رييس انستيتو تحقيقات تغذيه و صنايع غذايي افزود:« در این رژیم ها بدن در واقع نوعی اعتیاد به کربوهیدرات ها پیدا می کند بدون اینکه کربوهیدرات افزایش پیدا کند و در یک وعده کربوهیدرات مصرفی یک سوم وعده اصلی را در بر می گیرد که ناکافی است و حالت کتوز ایجاد می کند. کتوز بروز مواد سمی در بدن است که خود عوارض زیادی دارد که در حوصله این بحث نیست.»
قلبی بیمار با رژیم اتکینز. وی ادامه داد:« یکی از دیگر از رژیم هایی که تا مدت ها در ماهواره و سایت ها تبلیغ میشد رژیم اتکینز است. این رژیم محدودیت و دشواری زیادی برای ادامه دارد. به دلیل اینکه پروتئین مصرفی در این رژیم بالا است و کربوهیدرات ها و چربی ها در برنامه غذایی فرد کاهش پیدا می کند. تجویز این مقدار چربی بویژه اسیدهای چرب اشباع در این افراد موجب افزایش شانس ابتلا به بیماریهای قلبی و عروقی می شود.» دکتر حاجی فرجی هشدار داد:«کمبود فیبر و ویتامین ها در رژیم اتکینز باعث مشکلات عدیده ای برای فرد می شود همچنین ممکن است اختلال در املاح و الکترولیت ها ایجاد کند از طرفی کمبود کربوهیدرات ها در این رژیم می تواند منجر به افت گلوکز کاذب شود که بویژه برای مغز که نیاز به این ماده مغذی دارد اشکالاتی ایجاد می کند و می تواند در یادگیری، هوشیاری و هواس افراد تاثیری منفی بگذارد.»
سرطان با رژیم های کم کربوهیدرات می آید. وی در پاسخ به اینکه آیا رژیم بدون کربوهیدرات می تواند منجر به بروز سرطان شود گفت:«بله عدم مصرف کربوهیدرات ها می تواند موجب بروز سرطان شود به دلیل اینکه ما بسیاری از فیبرها را از طریق کربوهیدرات ها دریافت می کنیم و لذا حذف آن می تواند ابتلا به سرطان را به همراه داشته باشد.» رييس انستيتو تحقيقات تغذيه و صنايع غذايي تاکید کرد:«حذف کربوهیدرات ها از برنامه غذایی افزایش ضعف و خستگی عضلات را به همراه دارد چرا که یک ماده آماده برای سوخت را از بدن حذف کرده ایم و چربی جایگزین آن شده است که این در درازمدت فقط می تواند انرژی برای نیازهای روزانه عضلات ایجاد کند.»
ابتلا به نقرس و سنگ کلیه با حذف کربوهیدرات ها. وی افزود:« حذف کربوهیدرات ها از رژیم غذایی می تواند موجب افزایش اسید اوریک شود که احتمال ابتلا به نقرس و سنگ کلیه را افزایش می دهد و نهایتا افزایش کلسترول خون و لیپیدهای خون هم می تواند باعث مشکلات قلبی و عروقی شود. همچنین حذف کربوهیدرات ها از رژیم غذایی موجب افزایش مشکلات گوارشی و یبوست می شود چرا که دریافت فیبرهای غذایی از طریق کربوهیدرات ها به حداقل رسیده است.»
کمبود ریزمغذی ها با رژیم های نامتعادل. وی ادامه داد:«نکته دیگر این است که توصیه به مصرف مکمل های غیرضروری می کند به دلیل اینکه می داند این رژیم کمبود ریزمغذی ها را به همراه دارد و به دلیل اینکه مصرف مکمل ها باید در شرایط خاصی و تحت نظر متخصص تغذیه باشد این رژیم ها می تواند مشکل ساز باشد.» حاجی فرجی تاکید کرد:«عدم آموزش راه های کسب شیوه صحیح زندگی از دیگر مشکلات رژیم های غیرمتعادل است یعنی به دلیل اینکه ضمانت در جهت اغواگری و تبلیغات کذب دارد و به فرد اطمینان می دهد فقط با این رژیم بدون اینکه دردسری داشته باشد می تواند کاهش وزن داشته باشد لذا آموزش صحیحی هم برای شیوه زندگی صحیح به همراه نخواهد داشت. نهایتا اینکه فرد را به پزشک بی اعتماد می کند چون در مدت کوتاهی فرد ناموفق است و از رژیم برمی گردد و به متخصصی که مراجعه کرده است نیز بی اعتماد می شود.»
چاقی با رژیم های یویویی برمی گردد. دکتر حاجی فرجی در توضیح دلیل غیراصولی دانستن این نوع رژیم ها گفت:« رژیم های غیرمتعادلی که به آنها اشاره شد موجب فاصله رژیم از عادات و رفتار و علایق فرد می شود لذا رژیمی کوتاه مدت است یعنی فرد توان ادامه این رژیم ها را ندارد و سریعا از ادامه این رژیم پشیمان می شود و برمی گردد و حالت یویو به خود می گیرد و بارها رژیم را رها کرده و دوباره متصل به رژیم می شود لذا ضمن اینکه این رژیم ها اثری ندارد گاها برگشت بدی دارد یعنی فرد بیشتر از حالت اولیه دچار اضافه وزن می شود.» وی تاکید کرد:« رژیم های غیرمتعادل نگاه یک سویه و یکنواخت به بیماران می دهد و باعث می شود فرد فقط فکر کند با همین رژیم می تواند در مدت کوتاهی وزن کم کند و هر وقت که مایل بود رژیم را رها کند. مهمترین چیزی که در رژیم های نادرست وجود دارد تبلیغات فریبکارانه ای است که فرد را متقاعد می کند در مدت کوتاهی کاهش وزن زیادی داشته باشد و در واقع آن را ضمانت می کند.»
رییس دانشکده تغذیه دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی افزود:« نکته دیگر این است که توصیه ها و برنامه های غیرعلمی و غیرعملی به فرد می دهد به دلیل اینکه وقتی فرد را از عادات و رفتار الگوی غذایی معمول و خانواده دور می کند این کار غیرعلمی است یعنی فرد ممکن است در کوتاه مدت این رژیم را پیش گیرد اما در میان مدت و درازمدت ادامه این رژیم برای وی غیرعملی است.»
برای یکدیگر رژیم تجویز نکنید! وی در پایان گفت:«یکی از دلایل مهمی که افراد به رژیم های غیراصولی رجوع می کنند تبلیغات ماهواره ای و اینترنتی است. متاسفانه افراد این توصیه ها را می پذیرند بدون اینکه درمورد علمی بودن یا نبودن آن اطلاعاتی داشته باشند. گاهی اوقات فرد این نوع رژیم ها را به توصیه دوستان یا افراد خانواده استفاده می کند غافل از اینکه رژیم کاهش وزن با در نظر گرفتن شرایط زندگی فرد، تاریخچه بیماری ها، بحث ژنتیک و فعالیت های فیزیکی هر فردی با توجه به نوع بیماری متفاوت است.»
