- سرماخوردگی
سرماخوردگی نوعی بیماری است که در اثر یک عفونت ویروسی ایجاد می شود و بینی، گلو، سینوسها و مجاری هوایی (نای و نایژه‌ها) را درگیر می‌کند. علائم سرماخوردگی عطسه، آبریزش بینی، گرفتگی بینی، خارش گلو، سرفه، خشونت صدا و علائم خفیف سیستمیک مثل تب، لرز، سردرد و در کل احساس خوب نبودن را شامل می‌شود. این بیماری معمولا یک هفته به طول می‌انجامد؛ انواع خفیف‌تر دو تا سه روز و موارد شدید گاه تا دو هفته طول می‌کشد.
سرماخوردگی خفیف‌تر از آنفلوآنزاست و بایستی این دو را از هم تشخیص داد.
بزرگسالان به طور متوسط دو تا سه بار و اطفال شش تا ده بار در طول سال سرما می‌خورند که بستگی به سن و موارد تماس آنها دارد. بینی اطفال منبع مناسب‌تری برای ویروس‌های سرماخوردگی است.
- سرفه
زمانی که مسیرهای هوایی تحریک می‌شوند ماده‌ای به نام «موکوس» ترشح می‌کنند که باعث ایجاد سرفه می‌شود تا مسیرهای هوایی پاک شوند.
سرفه علامت اولیه برونشیت است. تمام سرفه‌ها از برونشیت ناشی می‌شوند؛ اما برونشیت تقریباً همیشه باعث سرفه می‌شود. چه به برونشیت مبتلا باشید و چه به یک سرفه ساده، برای تسکین آن باید عامل ایجاد آن را شناسایی کنید. در موارد زیر با پزشک مشورت کنید حتی بدون آنکه به سایر علائم مبتلا باشید.
۱- اگر طی چند هفته گذشته سرفه می‌کرده اید و شدت آن در حال افزایش است،
۲- اگر به دلیل نامعلوم بیش از سه هفته است که سرفه میکنید.
۳- اگر برای تنفس مشکل دارید یا اگر سرفه های خشک میکنید، چرا که این سرفه ها ممکن است نشانه‌ای از یک مشکل جدی‌تر باشند.
در صورتی که سرفه با خلط روشن سفید توام باشد، نشانه آن است که احتمالاً باید آن را چند روزی تحمل کنید. ممکن است این حالت نتیجه دوره حاد بیماری سرماخوردگی یا آنفلوانزا باشد و تلاش بدن برای رهایی یافتن از خلطی است که در نتیجه مبارزه با عفونت به وجود آمده است. این شکل از سرفه که ممکن است برونشیت حاد نامیده شود، ناشی از یک عفونت ویروسی است که هرچند ناراحت کننده است ولی وجود آن ضروری است. در صورتی که با سرفه، گلوی شما تحریک می‌شود، می توانید با نمک محلول در آب گرم، درد آن را تسکین دهید. به علاوه استفاده از یک مرطوب کننده در شب (بخور) به تسکین سرفه و بهبود خواب کمک می‌کند. در صورتی که سرفه با خلط زرد یا سبز رنگ همراه باشد، احتمالا به عفونتی مبتلا هستید که مستلزم درمان با آنتی‌بیوتیک‌ها خواهد بود و بهتر است به پزشک مراجعه کنید. درصورتی که سرفه، خشک یا بدون خلط باشد، باید علت آن را پیدا کنید و درصدد درمان آن برآیید.
- نحوه ایجاد سرفه
سرفه به صورت ارادی یا رفلکسی ایجاد می‌شود. رفلکس دفاعی دارای مسیرهای آوران و وابران است. قسمت آوران شامل گیرنده‌هایی در مسیر توزیع حسی اعصاب حسی اعصاب سه قلو (تری جمینال)، زبانی – حلقی، حنجره‌ای فوقانی و واگ است. قسمت وابران شامل عصب راجعه حنجره‌ای و اعصاب نخاعی است. سرفه با یک دم عمیق آغاز شده و با بسته شدن گلوت، شل شدن پرده دیافراگم و انقباض ماهیچه‌ای در برابر گلوت بسته شده، دنبال می‌شود. این امر سبب بالا رفتن فشار داخل قفسه سینه شده و در اثر فشار مثبت قفسه سینه، نای تنگ می‌شود. ناگهان گلوت باز شده و به علت اختلاف فشار موجود میان مجاری هوایی و اتمسفر و نیز تنگ شدن نای، میزان زیادی از جریان هوا به سرعت از نای خارج می‌شود. این نیروها سبب می‌شوند تا ترشحات مخاطی و اجسام خارجی، از ریه به بیرون رانده شوند.
- علل شایع سرفه
1- استعمال دخانیات یکی از مهمترین علل است. دلیلش آن است که دود سیگار مداوم، مسیرهای نایژه‌ای را تحریک می‌کند. بسیاری از افراد سیگاری صبح‌ها بر اثر سرفه‌ای که با کمی خلط رنگی همراه است بیدار می‌شوند. مسلما درمان این حالت، قطع سیگار است. برخی بیماران شکایت می‌کنند که با قطع سیگار، عملا سرفه آنها بدتر می‌شود. علت این امر آن است که نیکوتین (ماده موثر موجود در سیگار)، مژه‌های ریه‌ها را شل می‌کند و به دود سموم اجازه ورود می‌دهد. با قطع مصرف سیگار، مژه‌ها مجدداً فعال می‌شوند و هر نوع افزایش سرفه‌ای بالطبع نشانه خوبی تلقی می‌شود، زیرا نشانه فعالیت مژه‌هایی است که ریه‌ها را از مواد زاید پاک می‌کنند.
بسیاری افراد به سرفه‌های مزمن صبحگاهی مبتلا هستند. اغلب این افراد سیگاری نیز هستند و گمان می‌کنند که این سرفه صبحگاهی، طبیعی است. اما در صورتی که چند هفته ادامه یابد، به ویژه در زمستان و حداقل طی دو زمستان متوالی عود کند، ممکن است برونشیت مزمن تلقی شود و باید بیمار جهت تشخیص دقیق به پزشک مراجعه کند. در صورتی که به برونشیت مزمن مبتلا هستید، اولین کاری که باید انجام دهید، ترک سیگار و پرهیز از محیط انباشته از دود سیگار است.
۲- آسم ممکن است باعث سرفه مزمن شود. زمانی که آسم را مهار کنید، سرفه کاملا کاهش خواهد یافت یا قطع خواهد شد.
۳- سینوزیت و ترشح مزمن پشت حلق شبها به دلیل ریختن موکوس از سینوسها به سمت نایژه‌ها، باعث تحریک سینه می‌شود. این امر باعث سرفه صبحگاهی می‌شود. البته ممکن است سرفه در تمام طول روز هم وجود داشته باشد، که با خلط روشن یا سفید همراه است.
4- بیمارانی وجود دارند که ماه‌ها پس از سرماخوردگی دچار سرفه‌های مداوم هستند. با مشاهده این مطلب که سرفه دیگر با عفونت مرتبط نیست، پزشک بیمار را از نظر آلرژیهای غذایی مورد آزمایش قرار می‌دهد. اغلب این سرفه‌ها به دلیل حساسیت به برخی مواد غذایی است. چنین حساسیتی، حتی در مواردی که قبلا نیز آن را تجربه نکرده‌اید، ممکن است خود به دنبال سرماخوردگی، هنگامی که دستگاه ایمنی ضعیف است، بروز کند. درمان این حالت، حذف غذایی است که باعث حساسیت شده است. در اغلب موارد، هر نوع غذایی حساسیت‌زایی را می‌توان ظرف چند ماه، پس از آنکه بدن مجدداً ایمنی خود را به‌دست آورد، دوباره مصرف کرد.
۵- داروها برخی داروهای ضد فشار خون باعث سرفه مزمن می‌شوند. شایعترین این داروها کاپتوپریل و انالاپریل هستند. در صورتی که تحت درمان با داروی کنترل فشار خون هستید و از سرفه مداوم رنج می‌برید، درباره تغییر داروی خود با پزشک مشورت کنید. در صورتی که سرفه بر اثر دارو باشد، با قطع مصرف آن ظرف چند روز بهبودی حاصل می‌شود. در پاره‌ای اوقات این سرفه تا ۶ ماه نیز باقی می‌ماند.
6 - ریفلاکس: برخی افراد بر اثر بازگشت اسید معده دچار سرفه می‌شوند. این حالت زمانی رخ می‌دهد که محتویات معده به داخل مری باز گردد. این کسالت با سوء‌هاضمه و ترش کردن نیز همراه است. مراجعه به پزشک معالج و تهیه چند عکس رادیولوژی به تعیین دقیق این مشکل کمک می‌کند.
۷- مواد محرک: احتمال دارد سرفه پس از استنشاق مواد محرک ریه نظیر مایعاتی که حاوی آمونیاک هستند، رخ دهد. البته چنین سرفه‌ای به سرعت برطرف می‌شود و به شرط آن که مجددا در معرض عامل محرک قرار نگیرد حداکثر ظرف چند ساعت برطرف خواهد شد.
- نحوه ی برخورد با سرفه
هیچ وقت خودتان سعی در خوددرمانی نداشته باشید و سعی کنید با کسب اطلاعات موجود در این مطلب در رهایی از سرفه به پزشک کمک کنید. پایه‌ی اول درمان به دست خودتان است ولی دستورات پزشکی برای درمان دارویی (در صورت نیاز) و تعدیل زندگی شما به کار می‌روند:
- منبع سرفه را مشخص کنید.
در صورتی که سرفه با خلط روشن همراه باشد و یک یا دو روز طول بکشد معمولاً علت آن سرماخوردگی یا آنفولانزای ویروسی است. گلو درد خود را با غرغره آب نمک تسکین دهید.
هرچند ساعت یک بار غرغره کنید و اجازه دهید سرفه ادامه یابد تا ریه‌های شما از ترشحات و خلط تخلیه گردد. در صورتی که سرفه خشک و بدون خلط باشد. به اطلاعات مطرح شده درباره علل زیر مراجعه کنید. سیگار، آسم سینوزیت، آلرژی غذایی، داروهای ضد فشار خون، برگشت اسید معده یا استنشاق مواد محرک.
در صورتی که سرفه با خلط همراه باشد، اما خلط حاصل زرد یا سبز باشد، احتمالا در نتیجه عفونت رخ داده است و مستلزم درمان با آنتی بیوتیک‌هاست.
در این صورت بهتر است به پزشک مراجعه کنید. هیچ موقع سعی نکنید برای خودتان آنتی‌بیوتیک تجوز نمایید.
- عطسه
وجود یک جسم خارجی و خصوصا نرم و سبک، سریعا موجب ایجاد عطسه می‌گردد تا مواد خارجی، از بینی خارج شود. داخل حفرات بینی بوسیله بافت پوششی در بر گرفته شده که شامل مژه، سلولهای بویایی و سلولهای محافظ می‌باشند. اما قبل از اینکه جسم خارجی بتواند مژه‌ها را به حرکت وادار کند، این شی به غشایی مخاطی روی لایه پوششی برخورد می‌کند و همین باعث تحریک سلولهای عصبی واقع در بافت پوششی می‌شوند و پیام به هیپوتالاموس مغز رفته و موجب تشخیص یک بوی خاص می‌شود.
- عطسه و تعداد آن
چنانچه تعداد عطسه در حد متعادل باشد. نیازی به پیشگیری از آن نیست و باید بدن را در کاربرد دستگاه دفاعی خود آزاد گذاشت. اما در صورتی که تعداد بالای عطسه باعث آزار فرد گردد باید با داروهای ضد حساسیت آن را درمان کرد چرا که یکی از علایم حاصل از آلرژی، عطسه می‌باشد. عطسه‌های پیاپی و پشت سر هم معمولا نشانه وجود آلرژی است اما تک عطسه معمولا نشانه سرماخوردگی است. به علاوه در سرماخوردگی ترشحات بینی، زردرنگ است، در صورتی که در آلرژی ترشحات بینی، بی‌رنگ و رقیق می‌باشد.
- آبریزش بینی
در مورد آبریزش بینی در سرما خوردگی همانطور که گفته شد این آبریزش در سرماخوردگی زرد رنگ، در آلرژی بی رنگ و رقیق و در زمان عفونت‌ها همراه خلط سبز رنگ می‌باشد پس سعی در جلوگیری از آنرا داشته باشید.
- خلط
خلط هم یکی از مواردیست که در خلط سرماخوردگی دیده می‌شود ولی خلط فراوان در سینوزیت و همینطور برونشیت به طور غالب دیده می‌شود.
