کافه خوندنی

• پوکی استخوان چیست؟

حالتی است که در آن استخوان شکننده میشود و با کوچکترین ضربه ای می شکند. شکستگی عمدتا در نواحی سر استخوان ران، مچ دست و مهره ها می باشد. البته گاهی اوقات وزن خود افراد نیز می تواند سبب شکستگی خود بخودی شود.

• افراد مستعد ابتلا به پوکي استخوان

1- افراد مسن

2- خانمها در طول 10 سال اول پس از یائسگی

3- کسانی که از داروهای زیر به مدت طولانی استفاده می کنند.

کورتيزون

داروهای ضدانعقاد (مانند "هپارین" )

داروهای ضد تشنج (مانند " فنی توئین، باربیتورات" )

بعضی از داروهای ادرارآور (مانند "فورزماید")

• مقدمه

پوکی استخوان از جمله شایعترین بیماریهای استخوانی است که زنان و مردان را درگیر می کند. این بیماری با افزایش سن بروز می کند. خوشبختانه با انجام اقدامات خاص و پیشگیری کننده می توان شانس بروز این بیماری را تا حد قابل ملاحظه ای کاهش داد و از بروز شکستگیهای استخوانی که در بسیاری از موارد سبب ناتوانی فرد میشود جلوگیری کرد.

سن تنها فاکتور خطر بروز پوکی استخوان نیست. سایر بیماریها و حتی بعضی داروها میتوانند منجر به بروز این بیماری شوند. آزمایشات تشخیصی ساده ای نظیر تست اندازه گیری تراکم استخوان میتوانند اطلاعات با ارزشی را در مورد قدرت استخوان به فرد بدهند. داروهای جدیدی نیز وجود دارند که می توانند سبب کاهش پیشرفت پوکی استخوان شوند. پوکی استخوان از بیماری های شایع دوران سالمندی است.

در کشور ما نیز همانند سایر کشورها از بیماری های شایع دوران میان سالی و سالمندی است. لذا تدبیری برای پیشگیری و درمان این بیماری ضروری بنظر می رسد.

سازمان بهداشت جهانی پوکی استخوان را همراه با سرطان، سکته مغزی و سکته قلبی به عنوان چهار دشمن اصلی بشر اعلام می کند و طبق آمار، مرگ و میر سالیانه ناشی از آن بیشتر از سرطان ها است.

از کفش های نرم، مسطح و با تخت لاستیکی استفاده کنید، (مانند کفشهای ورزشی)برای پیش گیری از زمین خوردن، تا حد امکان در مسیرهای ناهموار و غیر مسطح راه نروید.

* * *

در حمام از پادری های لاستیکی که مانع سرخوردن می شود استفاده کنید. دستگیره هایی در اطراف وان نصب کنید تا بتوانید محکم آن ها را گرفته، تعادل خود را حفظ کنید .

* * *

از پادری نامطمئن استفاده نکنید .

استخوان نیز همانند سایر بافتهای بدن، بافتی فعال بوده و مرتب در حال تغییرات است به گونه ای که بافتهای قدیمی تخریب شده، و توسط بافت استخوانی و جدید جایگزین می شوند. بعد از سن ۳۰ سالگی با تغییر تعادل میان تخریب بافت استخوانی در ساخته شدن بافت جدید، آرام استخوانها قدرت خود را از دست می دهند. در این سنین میزان تخریب بیشتر از ساخته شدن خواهد بود و در نتیجه رفته رفته استخوانها نازکتر و ضعیفتر می شوند. بیماری کاملا بی سر و صدا و خاموش است زیرا تا زمان بروز شکستگی در استخوان، فرد بیمار هیچگونه علامتی نخواهد داشت. در صورت وجود پوکی استخوان حتی با کوچکترین ضربه نیز استخوانها دچار شکستگی خواهند شد.

هدف از درمان پوکی استخوان در مرحله اول پیشگیری از بروز این شکستگیها می باشد.

نکته: پوکی استخوان بیشتر در افراد مسن و زنان سفید پوست ایجاد می شود. اما می تواند در هر سنی، در هر نژادی و در هر دو جنس ایجاد شود. سفید پوستان و آسیایی ها بیشترین شانس ابتلا به این بیماری را دارند.

• پوکی استخوان در زنان بیشتر از مردان دیده می شود. زیرا:

۱- استخوان های بانوان ظریف تر از مردان است.

۲- زنان عمر طولانی تر از مردان دارند و ناگفته نماند که اگر مردان هم طول عمری دراز داشته باشند، آنان نیز در خطر گرفتاری پوکی استخوان خواهند بود.

۳- شانس پوکی استخوان در بانوان پس از یائسگی بالا میرود و این امر به دلیلی کمبود و یا فقدان هورمون استروژن در زمان یائسگی است. این هورمون در محکم و سالم نگه داشتن استخوانها سودمند است.

۴- در گروهی از زنانی که به اندازه کافی کلسیم دریافت نمی کنند، یا بدلیل دوران شیردهی و آبستنی گرفتار کمبود کلسیم می شوند، شانس پوکی استخوان در آنها بالا میرود.

۵- از طرف دیگر، در زنان جوان هم اگر به هر دلیل، تخمدانها را توسط عمل جراحی بردارند، چون تخمدان توليد کننده هورمون استروژن است، در اثر برداشتن یا از بین رفتن آن، نبودن هورمون استروژن و در نتیجه یائسگی زودرس، بانوان جوان را نیز گرفتار پوکی استخوان خواهد کرد.

استخوانهای بدن در اوائل سنین ۲۵ و اواخر سنین ۳۵ به حداکثر قدرت و استحکام می رسند و سپس آغاز به از دست دادن کلسیم می کنند. در بانوان، پس از یائسگی سرعت تخریب استخوان بیشتر می شود و پوکی استخوان آغاز خواهد شد. از خم کردن بدنتان به جلو خودداری کنید (این حرکت، فوق العاده خطرناک است زیرا می تواند باعث شکستگی در مهره های پایینتر از ناحیه پشت شود).

هر روز ورزش هایی را به منظور تقویت عضلات شکم و پشت انجام دهید. در خانه از صندل های دو بندی استفاده نکنید و کفش های راحتی پشت بسته بپوشید. به هنگام حرکت بر روی سطح لیز و لغزنده کاملا احتیاط کنید.

• علایم بالینی

توده استخوانی هر فرد معمولا در 30 تا 35 سالگی به بیشترین میزان خود می رسد. پس از این سن، کاهش توده استخوان به صورت یک روند طبیعی پیری آغاز می شود. 50 درصد افراد سفید پوست، بیش از ۶۵ درصد سال استئوپروز داشته و فقط در ۲۰ درصد از این افراد علایم بالینی وجود دارد. 30 درصد افرادی که به سن 75 سالگی رسیده اند، دچار شکستگی ناشی از استئوپروز می شوند. شایعترین محل این شکستگیها عبارتند از: جسم مهره ها، لگن، گردن، استخوان ران، انتهای فوقانی بازو و انتهای تحتانی ساعد. علاوه بر شکستگیها این بیماران از درد کمر، پشت و قوزدار شدن پشت شکایت دارند. ولی برخلاف استئومالاسی (نرمی استخوان) مبتلایان از ضعف عمومی و ضعف عضلانی شکایتی ندارند.