کافه خوندنی

هر یک از شما حداقل برای یک بار در زندگی به سوهاضمه دچار شده اید که به صورت دردهایی کوتاه مدت و نه چندان شدید بروز می کند و اکثرا زمانی روی می دهد که فرد در مصرف غذا یا الکل زیاده روی کرده و یا از موادی که با معده و دستگاه گوارش وی چندان سازگار نیستند استفاده کرده باشد. در اغلب این مواقع شما می توانید بدون مراجعه به دکتر یا مصرف دارو منتظر از بین رفتن درد و علایم باشید، اما گاهی این دردها می توانند تا حدی شدید باشند که زندگی روزانه ی فرد را مختل کنند. این دردهای آزاردهنده توسط مشکلات شناخته نشده ای در سیستم گوارش ایجاد می شوند و احتیاج به شناخت مناسب و درصورت لزوم یک درمان پزشکی دارند.

• سؤهاضمه

لغتی است که افراد مختلف تعاریف متفاوتی از آن دارند اما به طور کلی برای توصیف ناراحتی هایی که در ناحیه مرکز و بالای شکم و مرتبط با تغذیه فرد ایجاد می شوند، به کار می رود.

سایر علایم عبارتند از :

1- درد در سینه یا شکم، احساس سوزش در ناحیه سینه و سردل که مربوط به برگشت غذا یا مایع به سمت گلو و پشت حلق، در اصطلاح ریفلاکس معده به مری می باشد.

2- آروغ زدن یا باد گلو.

اگر شما جز آن دسته از افراد هستید که فقط گاهی دچار این علایم می شوید، از داروهایی که احتیاج به تجویز پزشک ندارند استفاده کنید. یک دوره درمانی کامل، از مشکلات گوارشی و هضم میکاهد و  از ابتلا مجدد به سؤهاضمه پیشگیری می کند. اما اگر این درمان بعد از دو هفته جواب نداد و یا اگر شما برای اولین بار در سنین بالای چهل سال دچار سوهاضمه شدید به پزشک خود مراجعه کنید. انواع شدیدتر ممکن است به علت مشکلات زمینه ای جدی تری از جمله زخم پپتیک ایجاد شوند و باید هرچه سریعتر تشخیص و درمان شوند (داروهای قوی تر فقط با نسخه در دسترس هستند که بعدا به طور مفصل شرح داده می شوند).

اگر شما به دنبال سوهاضمه دچار کاهش اشتها و وزن، یا احساس بیماری و یا علائم دیگر شدید، به پزشک مراجعه کنید زیرا هر کدام از این علایم نیاز به درمان فوری و اقدامات تشخیصی بیشتر دارند.

• هضم طبیعی

اغلب افراد نسبت به اندازه، شکل، موقعیت و عملکرد معده و سایر ارگانهای گوارشی خود شناخت مبهمی دارند. پس در شروع به توضیح مختصر فرایندهای طبیعی هضم و کارکرد اجزای مهم سیستم گوارش می پردازیم. برای استخراج مواد مغذی موجود در غذاها احتیاج به هضم این مواد داریم. در ابتدا غذا به شکل مایع یا نیمه جامد در می آید و سپس مواد پیچیده مثل چربی ها و پروتئینها باید به واحدهای شیمیایی کوچکتری تبدیل شوند تا قادر باشند از میان دیواره های روده بگذرند و به داخل خون راه یابند. فرایند هضم از دهان شروع میشود، دندانها و زبان قطعات بزرگ را به قطعه های کوچک تر تبدیل می کنند و غدد بزاقی داخل دهان، غذا را با بزاق مخلوط می کنند که موجب آسان تر شدن حرکت غذا در دهان هنگام جویدن می شود.

همچنین بزاق  دارای آنزیمی به نام آمیلاز است که شروع هضم کربوهیدرات­هایی مثل شکر و نشاسته را بر عهده دارد. وجود بزاق حتی در مواقعی که چيزي نمی خورید، به علت خاصیت اسیدی اندک از تشکیل پلاک های میکروبی و یا پوسيدگي دندانها جلوگیری می کند.

افرادی که مبتلا به ناهنجاری های کم کننده بزاق هستند اغلب دچار خشکی دهان، بلع سخت و پوسیدگی دندان ها می شوند . وقتی غذا در دهان جویده و نرم شد با حرکت زبان به سمت گلو رانده می شود و از آنجا با حرکت عضلات به سمت مری هدایت می شود. غذا سپس از طریق یک دریچه تحتانی در مری به معده وارد می شود. وجود این دریچه از برگشت محتویات معده به حلق و دهان، در هنگام انقباضات معده یا خوابیدن جلوگیری می کند.

 معده دارای سه عملکرد کلی است. غذایی  نیمه هضم شده از طریق دریچه­ ای به نام پیلور متناوبا به داخل دوازدهه (ابتدای روده کوچک) رانده می شود که در اینجا مواد شیمیایی بیشتری برای خنثی کردن اسید معده  به همراه آنزیمهای لوزالمعده  برای هضم کربوهیدراتها ، چربی، پروتئین و نمکهای صفراوی کبدی برای کمک به هضم چربی اضافه میشوند و سپس غذای هضم نشده از داخل باقی روده کوچک ( 20 فوت برابر 6 متر) عبور می کند. تجزیه شیمیایی داخلی روده کوچک کامل شده و مواد شیمیایی غذا جذب خون و عروق لنفاوی می شود. وظیفه اصلی روده بزرگ باز جذب آبی است که در دستگاه گوارش  موجود است و همچنین حذف غذاهای غیرقابل هضم و فیبرها می باشد. آنچه ایجاد مشکل می کند این است که هر یک از ما گهگاه مشکلات ناشی از سوهاضمه را تجربه می کنیم که اکثرا خفیف و کوتاه مدت اند. ما گاهی پس از پرخوری دچار احساس بد پری ناشی از سیری بیش از حدی می شویم که بعد از خروج گاز از دهان (بادگلو) کاهش يافته و مجددا احساس راحتی می کنیم. بادگلو معمولاً در اثر بلع هوا در هنگام غذا خوردن یا واکنشهای شیمیایی داخل دستگاه گوارش ایجاد می شود و یا در اثر نوشیدن نوشیدنیهای گازدار می تواند به وجود بیاید. مشخصا ً راه حل، کمتر خوردن و آرام تر نوشیدن نوشیدنیهای گازدار است. شما ممکن است کشف کنید که غذایی خاص، به طور مثال روغنهای سرخ کردنی، باعث ایجاد ناراحتی در بالای شکم شما می شود که غالباً یک ساعت یا کمتر به طول میانجامد. در این موقع راه حل، عدم مصرف این ماده غذایی است! ناراحتیهای شدیدتر معمولا مرتبط با اسید معده است،  اگر دریچه انتهایی مری ضعیف یا ناقص باشد، اسید معده ممکن است به داخل مری باز پس زده و باعث احساس سوزش شود.

این حالت معمولا در شب یا هنگام دراز کشیدن اتفاق می افتد. این حالت تحت عنوان ریفلاکس مری – معده شناخته می شود. اسید معده همچنین قادر است غشا معده را مورد تجاوز قرار داده و ایجاد زخم هایی در معده نماید. دانش ما در این مورد اخیر با کشف یک عامل عفونی به نام هلیکوباکتر به تازگی دستخوش تغییرات زیادی شده است.

• عملکرد معده

1 – به عنوان یک انبار خوب و قوی عمل می کند و به ما این امکان را می دهد که غذای مورد نیاز برای چندین ساعت را در ظرف چند دقیقه ببلعیم.

۲- نقش اصلی در فرایندهای فیزیکی و شیمیایی گوارشی: غذا داخل معده به شدت حرکت کرده و فشرده می شود. اگرچه شما تنها در هنگام فعالیت شدید معده قادر به درک آن هستید تعداد اعصاب حسی در معده از سایر ارگانها، مثل پوست، کمتر است. غدد داخل مخاط معده با ورود غذا، اسید و آنزیمهایی ترشح می کنند و منجر به تجزیه غذا به اجزای شیمیایی ساده تر می شوند. دیواره های معده در حالت عادی به وسیله لایه ای از سلول های موکوسی نسبت به اسید معده محافظت میشوند که در صورت نازک یا تخریب شدن این لایه محافظ، تماس اسید با مخاط معده ایجاد زخم می کند. از آنجا که مری این مخاط محافظ را ندارد نسبت به اسید آسیب پذیرتر است.

3- غذا ممکن است چندین ساعت در معده باقی بماند. در طول این مدت اسید، اغلب باکتری ها و میکروارگانیزمها را از بین میبرد. درصد بسیار کمی از مواد به طور مستقیم از طریق دیواره معده وارد خون میشوند از جمله الکل و آسپیرین.

سومین مورد شایع سوهاضمه که در اصطلاح ترش کردن دیس پپسی غیرزخمی نامیده میشود، در مورد افرادی صدق میشود که مرتبا دچار دردهای ناشی از سؤهاضمه میشوند بدون اینکه در آزمایشات ریفلاکس مری – معده غیرطبیعی بوده یا اثری از زخم های معده دیده شود. دیسی پپسی در واقع اسم علمی سوهاضمه است. در بعضی افراد این مشکل ثانویه  مربوط به سایر اختلالاتی است که در اجزا دیگر گوارش روی می­دهد مثل سنگ­های صفراوی یا سندرم روده تحریکپذیر و در برخی دیگر این دردها به دلیل اختلالات دنده ها و عضلات دیواره شکم ایجاد می شود. به هر صورت اکثر  افرادی که به این حالت دچار میشوند دارای معده های حساسی هستند که در زمان فشار عصبی و حالات هیجانی تحریک و ایجاد علائم می کند. در خیلی از مواقع سؤهاضمه ممکن است اولین نشانه مشکلات جدی تری مانند سرطان معده باشد. هرچند نسبت ابتلا به سرطان معده نسبت به زخمهای پپتیک یا ریفلاکس مری –معده بسیار ناچیز است.