در روزهای گرم تابستان فعالیت در هوای گرم می‌تواند طیفی از بیماری‌های مرتبط با گرما را ایجاد کند. این بیماری‌ها عبارتند از:
» گرفتگی عضلات ناشی از هوای گرم؛
» خستگی گرمایی؛
» و شوک گرمایی.
در هوای گرم بدن از مکانیسم فیزیولوژیک عرق کردن برای خنک نگه داشتن دمای بدن استفاده می کند. وجود شرایط زیر برای فعال بودن این مکانیسم لازم است:
» وجود مایعات کافی در بدن؛
» جریان داشتن هوا در سطح پوست؛
» رطوبت کم هوای بیرون جهت بخار شدن مایع عرق.
فعالیت در هوای گرم توانایی بدن در خنک کردن خود را محدود می کند و علائم گرمازدگی ایجاد می شود. علاوه بر گرمی هوا، رطوبت هوا از فاکتورهای مهم مختل کننده سیستم خنک کننده بدن است. اگر رطوبت هوا زیاد باشد عرق بدن نمی‌تواند به بخار تبدیل شود و در نتیجه مکانیسم خنک کننده دمای بدن به خوبی کار نمی‌کند.
علائم گرمازدگی:
به دنبال عرق کردن زیاد و از دست دادن مایعات علائم زیر ایجاد می‌گردد:
» انقباض‌های عضلانی: (اسپاسم‌های شدید که بصورت ناگهانی در عضلات دست و یا پا ایجاد می‌شود)؛
» ضعف؛
» گیجی؛
» تهوع و استفراغ؛
» سردرد؛
» پوست رنگ پریده؛
» و ضربان قلب تند.
درمان گرمازدگی:
» متوقف کردن فعالیت در هوای گرم؛
» انتقال به یک محیط خنک‌تر؛
» و مصرف مایعات فراوان سنگ بنای درمان خستگی گرمایی است.
معمولاً علائم گرمازدگی با مصرف مایعات و الکترولیت (دوغ و ماست شور) برطرف می شود. با استفاده از استامینوفن و یا بروفن انقباض‌های عضلانی را نیز می توان کنترل کرد. اگر تهوع و استفراغ مانع نوشیدن مایعات می شود تزریق وریدی مایعات ضروری است.
شوک گرمایی:
در صورتیکه فرد در محیط گرم همچنان به فعالیت ادامه دهد و دمای بدن به بیش از 41 درجه سانتی گراد برسد، مکانیسم عرق کردن متوقف می شود. علائم گرمازدگی به سمت شوک گرمایی پیشروی می کند. شوک گرمایی یک حالت اورژانس است که می تواند منجر به مرگ شود.
علائم شوک گرمایی:
» ضربان سریع نبض؛
» کوتاهی تنفس؛
» کاهش عرق؛
» کاهش ادرار؛
» گیجی- اختلال هوشیاری؛
» و نهایتاً کما.
درمان شوک گرمایی:
» انتقال فرد به محیط خنک
» در آوردن لباس‌ها
» خوراندن مایعات و الکترولیت‌ها. در صورت عدم پاسخ فوری، فرد آسیب دیده باید به یک مرکز درمانی منتقل شود.
چه افرادی مستعد گرمازدگی هستند؟
معمولاً تمام افرادیکه در محیط گرم فعالیت و یا ورزش می‌کنند در معرض ابتلاء به گرمازدگی قرار دارند اما افراد زیر مستعدتر می‌باشند:
» کودکان، شیرخواران و بچه های کوچک - به دلیل اینکه مکانیسم خنک کننده بدن آنها هنوز کامل نشده است؛
» افراد مسن؛
» افرادی که از داروهای ضد افسردگی و آرام بخش‌ها استفاده می‌کنند (این داروها مکانیسم عرق کردن را مختل می کنند)؛
» افرادی که الکل مصرف می‌کنند؛
» و افراد چاق.
پیشگیری از گرما زدگی:
با استفاده از راهکارهای زیر می توان از بروز گرمازدگی جلوگیری کرد:
» پوشیدن لباس‌های سبک با رنگ روشن؛
» استفاده از کلاه‌های پهن؛
» استفاده از کرم‌های ضد آفتاب با فاکتور حفاظتی 30 و بالاتر؛
» مصرف مقادیر فراوان مایعات (روزانه نوشیدن 8 لیوان آب در تابستان توصیه می شود)؛
» استفاده از مایعات شور مانند دوغ یا آب میوه در صورت عرق کردن؛
» و اجتناب از فعالیت‌های ورزشی در روزهای گرم.
نکات مهم:
» مصرف نوشیدنی‌های الکلی و کافئین‌دار دفع مایعات بدن را بیشتر می‌کند و علائم گرمازدگی را تشدید می‌کند.
» افرادیکه دچار گرمازدگی می‌شوند تا یک هفته برای ابتلا به یک حمله دیگر گرمازدگی مستعدتر هستند بنابراین در این یک هفته از تماس با هوای گرم یا فعالیت کردن در محیط گرم پرهیز شود.
» یادتان باشد از فعالیت‌های شدید بدنی در محیط گرم و یا مرطوب خودداری کنید.
