کافه خوندنی

مقدمه

فشار خون بالا يكي از مهمترين و شايعترين بيماريهاي قلبي – عروقي است و تعداد قابل توجهي از جمعيت دنيا به آن مبتلا هستند . در كشور ايران نيز حدود 20% از جمعيت بالغين مبتلا به فشــار خون بالا هستند.

با توجه به اينكه شيوع فشار خون بالا با سبك و روش زندگي ارتباط تنگاتنگ دارد، جايگزين نمودن شيوه هاي زندگي نا صحيح با روشهاي مناسب مي تواند تا حد قابل توجهي از گسترش اين بيماريها و عوارض ناتوان كننده آن نظير سكته هاي قلبي و مغزي ، نارسايي كليه و اختلالات بينايي پيشگيري نمايد . لذا براي كليه كاركنان بهداشتي ضرورت دارد تا به اهميت پيشگيري از مشكل فوق توجه داشته باشند و براي حل آن تلاش مستمر نمايند .

تعريف فشار خون

قلب مثل يك پمپ با هر انقباض خون را وارد شريانهاي بزرگ مينمايد . در يك شخص بالغ طبيعي ميزان خوني كه در حال استراحت در هر دقيقه توسط قلب به داخل سرخرگها پمپ مي شود در حـدود 6-5 ليتر ميباشد كه به آن برون ده قلب ميگوئيم . سرخرگهاي بزرگ بصورت لوله هائي با ديواره قابل اتساع وظيفه انتقال خون را از قلب به سرخرگهاي كوچك و مويرگها به عهده دارند .

خون در داخل شريانها داراي فشاري است كه به آن فشار خون ميگويند . در زمان انقباض قلب خون وارد سرخرگها ميشود و فشار خون به بالاترين ميزان خود ميرسد كه به آن فشار سيستول يا ماكزيمم گويند و در زمان استراحت قلب كه خون وارد شريانها نمي گردد ، با خروج تدريجي خون ازاين شريانها و جريان آن به سوي مويرگها فشار خون كاهش يافته، طوريكه درسطح مويرگ ها به حداقل خود ميرسد، اين فشار كاهنده را فشار دياستول يا مينيمم ميگوئيم .

عوامل موثر درايجاد فشار خون

برون ده قلب و مقاومت عروق كه در برابر جريان خون وجود دارد، دو عامل عمده و مهم در ايجاد فشارخون هستند. عوامل ديگري در حالت طبيعي در تنظيم اين دو عامل موثر هستند تا در شرايط فيزيولوژيك مختلف مقدار فشار خون تغيير زيادي نكرده و هميشه در حد نسبتا” ثابت باقي بماند .

عوامل تنظيم كننده فشار خون

مهمترين عملكردهاي شناخته شده در تنظيم فشار خون عبارتند از :

1-عملكردهاي عصبي : عملكردهاي عصبي در كنترل فشار خون متعدد هستند كه يكي از آنها گيرنده هاي فشار هستند . در بعضي قسمتهاي شرائين بزرگ گيرنده هائي وجود دارند كه به تغيير فشار خون حساس ميباشند و نسبت به آن عكس العمل مناسب نشان مي دهند و از افت فشارخون يا افزايش فشارخون به طور ناگهاني پيشگيري ميكنند.

2-عملكردهاي هورموني : هورمونهاي متعددي در تنظيم فشار خون دخالت دارند ، از جمله رنين و آدرنالين كه به ترتيب از كليه و غده فوق كليوي ترشح مي شوند و سبب تنظيم فشارخون مي شوند .

3-تنظيم فشار خون از طريق كليه و حجم خون : اين عملكرد شايد مهمترين سيستم كنترل كننده فشار خون باشد كه در طولاني مدت ميزان نهائي فشار خون را معين مينمايد . نشان داده شده است كه ميزان دفع نمك و آب توسط كليه ، با تغيير فشار خون به شدت تغيير مي كند .

انواع فشار خون بالا

1-فشار خون بالاي اوليه يا اصلي : 95- 90% فشار خونهاي بالا علت مشخص ندارد كه اين نوع را اصطلاحا“ فشار خون بالاي اوليه يا اصلي مي نامند .

2- فشار خون ثانويه : تعداد بسيار كمي از افراد به فشار خون بالا از نوع ثانويه فشار خون بالا مبتلا هستند . فشار خون بالا در اين افراد بعنوان يك علامت بيماري تظاهر ميكند اين نوع بيماري را فشارخون بالاي ثانويه نام نهاده اند .

عوامل ايجاد كننده فشار خون بالاي ثانويه

در هر بيماري كه اختلال در كار هر يك از عوامل تنظيم كننده فشار خون ايجاد شود، امكان افزايش فشار خون وجود دارد . اين دسته از بيماران اقليت بيماران فشار خوني را تشكيل ميدهند ولي از آنجا كه درمان بيماري ايجاد كننده ممكن است به بر طرف شدن قطعي فشار خون بالا منجر شود و براي هميشه بيمار را بهبود بخشد، توجه خاص به اين گروه از بيماريها و سعي در تشخيص اين بيماران از بيماران با فشارخون بالاي اوليه اهميت دارد. شايعترين عوامل فشارخون بالاي ثانويه عبارتند از:

1-مصرف قرص جلوگيري بارداري : اگر چه خطر پيدايش فشار خون بالا پس از مصرف به مدت طولاني، قابل توجه است ولي اين خطر در حدي نيست كه مصرف اين قرصها را ممنوع كرد. بلكه بايد ضمن مصرف، براي اجتناب از عوارض احتمالي آنها فشارخون را بطورمرتب كنترل نمود.

2-بيماريهاي نسج كليه : در بيماريهاي كليوي كه توان دفعي كليه كاهش پيدا كرده است، طبيعتا“ افزايش فشار خون وجود خواهد داشت .

3-بيماريهاي عروق كليه : در تنگيهاي شريانهاي كليوي افزايش فشار خون بوجود مي آيد .

4- بيماريهاي غدد درون ريز : افزايش ترشح بعضي هورمونها بعلت بيماريهاي غدد درون ريز، ميتواند موجب افزايش فشار خون گردد، مثل افزايش فعاليت تيروئيد يا وجود توده أي در قسمت مركزي غده فوق كليه ( فئوكروموسيتوم ) .

عوارض فشار خون بالا

1-اثر فشار خون بالا بر قلب : ديواره بطن چپ بعلت كار شديد ضخيم ميگردد كه اصطلاحا“ هيپرتروفي مي گويند .

2-اثر ازدياد فشار خون بالا بر عروق بزرگ : افزايش فشار در داخل شريان هاي بزرگ موجب مي شود كه تشكيل تصلب شرائين تسريع گردد . پيدايش آترواسكلروز(تصلب شرائين) در شريانهاي تغذيه كننده قلب (عروق كرونر) باعث تنگي اين سرخرگهاي حياتي شده و در نتيجه عضله قلب دچار كم خوني مي شود كه يكي از علائم آن احساس درد در قفسه سينه مي باشد، و با انسداد كامل رگ جريان خون عروق كرونر قطع مي شود و منجربه انفاركتوس و يا سكته قلبي مي گردد . آترواسكلروز شرائين مغز نيز علائم كاهش جريان خون مغزي ايجاد مينمايد كه اگر تنگي بسيار شديد يا انسداد كامل اتفاق افتد سكته مغزي پيش خواهد آمد . همچنين فشار خون بالا در بعضي قسمتهاي شريانهاي بزرگ ميتواند موجب اتساع شريان گردد ( آنوريسم ) كه خطر پارگي را همراه دارد و در صورت پيدايش آن مرگ ناگهاني پيش خواهد آمد . پارگي شريان ميتواند در مغز خونريزيهاي مغزي و در چشم كوري ناگهاني ايجاد كند .

3-اثر فشار خون بالا در شريانهاي كوچك و آرتريولها : فشار خون بالا در داخل شريانهاي كوچك نيز باعث افزايش ضخامت ديواره رگها ميگردد كه افزايش اين ضخامت بتدريج مجراي داخلي رگ را تنگتر مينمايد و بدين ترتيب مقاومت عروق كوچك در برابرجريان خون افزايش پيدا ميكند . فشار خون بالا اگر كنترل نشود منجر به آسيب كليه ها و نارسايي آنها ميگردد و چشم عضو ديگري است كه در بيماري فشار خون بالا اختلال پيدا مي كند كه اين اختلال از تاري ديد تا كوري است .