دامبیسا مویو اقتصاددانِ زنِ اهل زامبیا و متولد دوم فوریه 1969 است. او نویسندۀ سه کتاب بسیار مهم و بحث‌برانگیز در دنیای اقتصاد به شمار می‌آید. کتاب‌های او با عنــوان «کمکِ مُرده»، «چگونه غرب بازنده شــد؟» و «برنــدۀ زیاده‌خواه» از جمله کتاب‌های پرفروش در فهرست نیویورک‌تایمز بوده است. مویو در زامبیا به دنیا آمده اما تحصیلاتش را در امریکا دنبال کرده و مدارک دانشــگاهی‌اش را از دانشگاه‌های امریکایی دریافت کرده‌است. این زن اقتصاددانِ افریقایی موفق شده به بانک جهانی راه پیدا کند و در آنجا نیز تجربیاتی را به عنوان کارمند کسب کند. او تمرکز خود را در ابتدا روی اقتصاد کشورش قرار داده اما به اقتصاد سایر نقاط دنیا نیز پرداخته‌است.
در حدود 50 سال گذشته بیش از 1 تریلیون دلار کمک مالی برای فعالیت‌های توســعه‌ای روانه کشورهای افریقایی شده است. اما آیا این کمک‌ها هیچ تأثیری روی بهبود کیفیت زندگی افریقایی‌ها برجای گذاشته اســت؟ این پرسشی است که دامبیسا مویو اقتصاددان زنِ افریقایی در کتاب خود با عنوان «کمکِ مُرده» به آن پرداخته است. پاسخ این است که علیرغم کمک‌های بسیار به کشورهای افریقایی، تحول چشم‌گیری در زندگی آنها رخ نداده است و در برخی موارد حتی آنها را وابســته به این کمک‌ها کرده و در نتیجه وضعیت آنها را بدتر کرده است. به همین خاطر است که مویو به عنوان اقتصاددانی از همان منطقه هم‌وغم خود را روی این جریان گذاشته است. البته این تنها دغدغۀ مویو نیست؛ او از افریقا گرفته تا چین، روی هرچیزی که قابل بحث اســت دســت گذاشته و به عنوان اقتصاددانی جوان، آنها را به چالش کشیده است.
دامبیســا مویو در کتاب «کمک مرده» سیاســت توســعه‌ای در افریقا را به سیاست‌های توسعه‌ای در مناطق جنگ‌زده تشبیه کرده که صرفاً برای نجات مردم از بحران، کمک‌های مالی ارسال می‌شود بدون اینکه برنامه‌ریزیِ مشخص برای پیشرفت و توسعه در نظر گرفته شود. مویو این پرسش را مطرح می‌کند: میلیاردها دلاری که در قالب کمک مالی برای افریقایی‌ها ارسال شده تا به توسعه کشورهای آنهــا کمک کند، چه کمکی برای کاهش فقر کرده اســت؟ آیا میــزان فقر در این کشــورها کاهش یافته اســت؟ آیا میزان رشــد اقتصادی در این کشورها افزایش یافته است؟ پاسخ خیلی ساده است؛ فقر نه تنها در این قاره کم نشده بلکه افزایش نیز یافته است. هنوز میلیون‌ها نفر در قاره سیاه زندگی می‌کنند که از فقر مفرط رنج می‌برند و خودشان را نیازمند کمک‌های مالی مردم در کشورهای ثروتمند می‌بینند. برخی کشورها می‌توانند کمک‌های مالی را در مسیری قرار بدهند که آنها را به توسعۀ اقتصادی برســاند اما برخی از دیگر کشورها در این زمینه با شکست مواجه می‌شوند. مویو معتقد است کشورهایی مانند کشورهای افریقایی بیش از اندازه به کمک‌های مالی وابســته می‌شوند و همین امر به تله‌ای برای گرفتار شــدنِ آنها تبدیل می‌شود که در نهایت افزایش میزان فقر را به دنبال دارد. در واقع به دنبال این کمک‌های مالی گاهی فساد، آشوب در بازار و رها شدن، ایجاد می‌شود که باعث می‌شود افراد نیاز بیشتری به کمک‌های مالی پیدا کنند و در نهایت فقر در میان آنها افزایش پیدا می‌کند. این روزها نیز همۀ ســلبریتی‌های هالیوودی کمک‌های خود را روانه کشورهای افریقایی و زمینه را برای وابستگی مردم این کشورها به کمک‌های مالی فراهم می‌کنند.
برندۀ زیاده‌خواه
افریقا تنها مسئله‌ای نیست که مویو به عنوان اقتصاددان به آن پرداخته است. از کشورهای غربی گرفته تا خاوردور، همه از جمله دغدغه‌های مویو هستند. برای نمونــه او در کتــاب «چگونه غرب بازنده شــد؟» به حماقت‌هــای اقتصادی و تصمیم‌هایی که ویرانگر بوده‌اند به صورت موشــکافانه پرداخته‌است. اما جریان کتاب «برنده زیاده‌خواه» قدری جذاب‌تر اســت. او در این کتاب به عطش چین برای منابع طبیعی پرداخته و تشریح کرده که این جریان چه معنایی می‌تواند برای جهان و اقتصاد جهان داشته باشد. در این کتاب به تمامی منابع از نفت و گاز گرفته تا منابع معدنی، غذا و آب اشاره می‌کند و ادعا می‌کند که چین ولعی سیری‌ناپذیر برای بلعیدن این منابع دارد و این ولع می‌تواند معنایی مهم برای بازارهای جهانی داشته باشد.
چین یکی از مهم‌ترین اقتصادهای جهان است و به خاطر تعداد زیاد جمعیت خود یکــی از مصرف‌کنندگان بزرگ منابع طبیعی در جهان به شــمار می‌آید. اما نکته‌ای که جالب اســت اینجاست که این اقتصاددان در کتاب خود ثابت می‌کند تمام هجم‌هایی که به چین وارد می‌شود اغلب نامنصفانه است و حتی بازی‌های رسانه‌ای محسوب می‌شود. در حقیقت او معتقد است چین به نسبت جمعیت زیاد خود طبیعی است که مصرف زیادی هم داشته باشد اما در مقابل امریکایی‌ها که جمعیت زیادی هم نســبت به چین ندارند، مصرف‌کنندگانی بزرگتر هستند. مویو به کمک داده‌های رسمی نشان می‌دهد که امریکا نسبت به چین مصرف‌کنندۀ بزرگ‌تری اســت. نظریاتی که مویو درباره چین مطرح کرده همچنان از ســوی تحلیل‌گران مختلف مورد بحث قرار می‌گیرد. مویو میان اقتصاددان‌ها سن‌وسال کمی دارد و به نظر می‌رسد این مباحث تازه اول راه است. انتظار می‌رود او در آینده جنجال آفرینی‌های بسیاری در دنیای اقتصاد داشته باشد.
