آمارتیاسن متولد سوم نوامبر 1923 است. اقتصاددان و فیلسوف هندی که در کشورهای هند، بریتانیا و امریکا تحصیل کرده اســت. او ســهم بســیاری در جنبه‌های مختلف علم اقتصاد داشــته و به همین خاطر به «مادرتــرزای علم اقتصاد» مشــهور شــده اســت. معروف‌ترین نظریه‌های او درباره فقر و قطحی است. آمارتیا کومار ســن در سال 1988 جایزه نوبل اقتصاد را دریافت کرد و در سال 1999 نیز به خاطر مطالعاتش برای رفاه هند مورد تقدیر قرار گرفت. او در حال حاضر به عنوان استاد دانشگاه مشغول به کار است.
آمارتیاسن به دنبال کاهش آلام بشری و فقر است؛ به همین خاطر به او «مادر ترزای علم اقتصاد» می‌گویند. آمارتیا کومار سن سهم بزرگی در علم اقتصاد دارد اما در زمینه «فقر و قحطی» و «فقر و نابرابری» سهم بزرگ‌تری دارد. او فقر را از زاویه‌هــای مختلفی مورد بررســی قــرار داد و در مقاله‌های مختلف به آن پرداخت. بانک جهانی آمار جالب توجهی از تعداد افراد فقیر در دنیا می‌دهد اما جالب اینجاست که بر اســاس مطالعات آمارتیا سن، تعداد حقیقیِ افراد فقیر بیش از آن آماری اســت که بانک جهانی ارائه کرده؛ دلیل ماجرا هم در تعریفی اســت که این اقتصاددان هندی از فقر مطرح می‌کند.
آیا فقر فقط به وزنِ کیف پول و جیب افراد مربوط می‌شود؟ اندیشمندان مختلف به شیوه‌های متفاوتــی فقر را می‌ســنجند. برای مثال در برخی از معیارها مســائلی مانند اســتانداردهای زندگی در نظر گرفته می‌شود، مثلاً وضعیت بهداشت یا نرخ مرگ‌ومیر کودکان و وضعیت تحصیلات. در حالی که شاخص MPI به دنبال مسائل ابتدایی مانند دسترسی افراد به آب آشامیدنی است، بانک جهانی تنها درآمد را در نظر می‌گیرد. یعنی هرکسی که برای مثال نزدیک به 2 دلار در روز درآمد داشته باشد دیگر فقیر نیست یا دست کم زیر خط فقر نیست. به همین خاطر است که گاهی میان آمارهای ســازمان‌های مختلف از فقر در جهان، تفاوت‌های فاحشــی دیده می‌شود. این تفاوت رویکردها به مســئله فقر و تعریــف فردِ فقیر می‌تواند اختلالاتی را در زمینه کمک‌رســانی به افراد ایجاد کند. به همین خاطر اســت که آمارتیا سن به آن می پردازد. نگاهی که آمارتیا ســن به پدیده فقر دارد بسیار کامل و جامع است. او می‌گوید: «سنجش فقر بر پایه دلار در روز، بســیاری از فاکتورها و عوامل اثرگذار در زندگی را نادیده می‌گیرد. برای مثال او به افرادی اشاره می‌کند که دچار سیل یا زلزله می‌شوند؛ از نظر او شاید کاهشِ درآمدِ این افراد در نظر گرفته شود اما مسئله بی‌خانمان شــدن آنها، از بین رفتنِ موقتِ امکان تحصیل، عدم دسترســی به امکانات پزشــکی و بهداشتی و این قبیل مســائل در نظر گرفته نمی‌شود. در واقع او معتقد است این مسائل باید به صورت چندبُعدی مورد بررسی قرار بگیرد چرا که پدیده فقر یک پدیده چندوجهی اســت. اواخر دهــه 50 میلادی بود که آمارتیا سن به همراه همکارش به فکر جایگزین‌هایی برای سنجش فقر افتاد.
آنها در حقیقت به دنبال جایگزینی برای ســرانه تولید ناخالص داخلی بودند. بــه دنبال شــاخصی بودند کــه مفهوم زندگــی و حیات انســانی را در خود داشته باشد. شاید سنجش فقر بر پایه تولید ناخالص داخلی هنوز غالب باشد اما مدل‌های چندوجهی‌ای که این اقتصاددان هندی مطرح کرده نیز رفته رفته مطرح شده است. برای مثال در دانشگاه آکسفورد از مدل سن برای سنجش فقر اســتفاده می‌کنند. در مکزیک نیز از این شیوه برای سنجش فقر استفاده می‌کنند. آمارتیا ســن در کتاب خــود با عنوان «فقر و قحطــی» به مفاهیم مختلف فقر که باید مورد توجه قرار بگیرد اشاره کرده و در نهایت نظریه‌ای را معرفی کرده است.
چهره حقیقی فقر
در تحلیل‌های آمارتیا سن از پدیده فقر، رابطه تنگاتنگی میان فقر درآمد و فقر توانایی وجود دارد. در واقع از نگاه این اقتصاددان که درســت نیز به نظر می‌رســد، درآمدِ یک فرد می‌تواند توانایی‌هــای او را به صورت کلی افزایش بدهد و برعکس. بُعدِ دیگر ماجرا، پدیده بیکاری است. از نگاه او، بیکاری، فقر درآمد را در پی خواهد داشــت اما اثرات آن بیــش از اثرات مخرب روی درآمد است. فرد بیکار به لحاظ روانی نیز آسیب می‌بیند و دست‌کم انگیزه و اعتماد به نفس خود را از دست می‌دهد که این مسئله روی کیفیت زندگی‌اش اثــر منفی می‌گذارد. به این ترتیب قضیه بســیار فراتر از درآمد خواهد بود. از آنجا که آمارتیا ســن اصالت هندی دارد، بخش زیادی از کارها و مطالعاتش را نیز به هند محدود کرده است. در زمینه فقر نیز از آنجا که جامعه هند بیشتر با این پدیده درگیر اســت، تمرکز بیشتری روی این منطقه کرده است. مجموع مطالعات آمارتیا ســن نشــان می‌دهد باید نگاه جامع‌تری به پدیده فقر حاکم شــود. مطالعاتی که ســن انجام داده می‌تواند به صورت عملی کاربرد زیادی داشته باشــد. فقر یک چهره ندارد، آمارتیا ســن با پژوهش‌های خود پرده از چهره‌های مختلف فقر برداشته است. او ثابت کرد که پدیده فقر تنها با آمار و ارقام و میانگین درآمدها مشخص نمی‌شود بلکه مسئله‌ای فراتر از عدد و رقم است.
