5 ســال پیش از انقــلاب اکتبر، لئونید کانتوروویچ در ســال 1912، در شــهر سنت پترزبورگ امپراتوری روســیه به دنیا آمد. سنت پترزبورگ پس از مرگ لنین به لنین‌گراد تغییر نام پیدا کرد و کانتوروویچ هم تحصیلات خود در رشته ریاضی را در این شــهر تکمیل کرد. او بین سال‌های 1934 و 1960 در دانشگاه لنین‌گراد مشــغول به تدریس بود و یک دهه هم در آکادمی علوم شوروی در ســیبری کار می‌کرد. کانتوروویچ در شوروی جوایز بسیاری برد که بین آن‌ها می‌توان به جایزه اســتالین در سال 1949 اشاره کرد. او که در سال 1975 نوبل اقتصاد را دریافت کرد، در سال 1986 در مسکو درگذشت.
لئونیــد کانتوروویچ ریاضیدان و اقتصاددانی روس بود که در ســال 1975 موفق به دریافت نوبل اقتصاد شــد. دلیل اصلی شهرت کانتوروویچ نظریات و کاربردهایی بود که او برای اختصاص بهینه منابع توســعه پیشــنهاد داده بود. از ســوی دیگر او را به عنوان بنیان‌گذار برنامه‌ریزی خطی می‌شناســند. او که در ابتدا بیشتر بر ریاضی متمرکز بود به مرور زمان به سراغ اقتصاد رفت و به منظور حل مســائل اقتصادی، راه‌حل‌ها و فنون پیچیده ریاضیاتی را طرح کرد. او که تمام عمر تحصیلی و تدریس خود را در دولت شــوروی گذراند بیشتر عمر خود را صــرف نظریه توابع ســازنده در ریاضی کرد و در زمینــه برنامه‌ریزی بهینه و قیمت‌گذاری بهینه هم تاثیر بسیار زیادی داشت و کارکردهای ریاضیاتی بسیار پیچیده را برای اقتصادهای برنامه‌ریزی شده معرفی کرد.
کانتوروویچ بیشتر زندگی علمی خود را در همکاری با جالینگ کوپمنز گذراند. بخش عمده کارهــای علمی او و کوپمنز در زمینه نظریــه تخصیص بهینه منابع انجام گرفته است. اما چه مسائلی در این زمینه می‌توانند بیشتر نظر یک اقتصاددان را بــه خود جلب کنند؟ چگونگی اســتفاده از منابع موجود به منظور رســیدن به بالاتریــن مزیت در تولیــد کالاها و خدمات. اقتصاددانانی کــه در این زمینه کار می‌کنند باید به چنین ســوالاتی پاســخ دهند: چه کالایی تولید شــود؟ چه روش تولیدی به کار گرفته شــود؟ چه میزان از تولید فعلی مصرف شود؟ چه میزان برای ایجــاد منابع جدید در تولید و مصرف آینده ذخیره شــود؟ کانتوروویچ و کوپمنز با استفاده از نظریات ریاضی تمام سعی خود را کردند که به این سوال‌ها پاسخ دهند.
کانتوروویــچ روش و تکنیک تحلیلی برنامه‌ریزی خطی را به کار گرفت تا برنامه‌ریزی اقتصادی در کشور خود را بهبود بخشد و به همین دلیل هم از سوی دولت شوروی مورد تقدیرهای فراوان قرار گرفت. کوپمنز نیز روی سیستم‌های قیمــت بهینه کار می‌کرد. کانتوروویچ با تکیه بر روشــی خاص توانســت تاثیر بســیار زیادی در تاریخ ریاضی و اقتصاد از خود بر جا بگذارد. روش اصلی او بر پایه تبدیل کردن معادله دیفرانســیل جزئی یا پارشالِ حاکم بر مسائل مختلف به مجموعه‌ای از معادلات دیفرانســیل معمولی یا اُردینری استوار است. جدای از اقتصاد، از ایــن روش‌ها در زمینه‌های گوناگونی مانند مهندســی متالورژی، مقاومت مصالح و استاتیک هم استفاده می‌شود و به همین دلیل کانتوروویچ را باید اقتصاددانی دانســت که به خاطر تکیه بســیار محکمی کــه به ریاضیات کرده بود، توانســت تاثیر بسیار بیشــتری از حیطه اقتصاد هم داشته باشد و در زمینه‌های مختلف کار پژوهشگران و دانشجویان را ساده‌تر کند.
پیش به سوی اقتصاد برنامه‌ریزی شده
همان‌طور که پیش‌تر گفته شــد، کانتوروویچ اقتصاددانی بود که بیش از هر حالتی به کار کشــورهایی با اقتصاد برنامه‌ریزی شده، مانند شوروی، می‌آمد. مهم‌تریــن ســهم کانتوروویچ در علم اقتصــاد به توســعه برنامه‌ریزی خطی و به کارگیری آن در حوزه وسیعی از مسائل عملی مربوط به این حوزه است. شاید این ســوال پیش بیاید که اصلا برنامه‌ریزی خطی یعنی چه؟ برنامه‌ریزی خطی، یا همان بهینه‌ســازی خطی، روشی در ریاضیات اســت که به پیدا کردن مقدار کمینه یا بیشــینه از یک تابع خطی روی یک چندضلعی محدب می‌پردازد. این تعریفی بســیار کلاســیک و دقیق از برنامه‌ریزی خطی است. اگر بخواهیم این مســئله را به بیانی ســاده‌تر بفهمیم، باید بگوییم که به وسیله برنامه‌ریزی خطی می‌توان حالت خاصی از نتیجه را در شــرایط خاص و با محدودیت‌های خاص به دست آورد. یکی از «حالت‌های خاص» می‌تواند «بیشترین سود» باشد، یا مثلاً «کم‌ترین هزینه». فرض کنید اقتصاددانی بخواهد به این سوال پاسخ دهد که به ازای تولید چند خودرو در سال، می‌توانیم به بیشترین درصد سود برسیم؟ برنامه‌ریزی خطی یکی از روش‌های ریاضیاتی بســیار مهمی است که در همین نقطــه به کار مدیریت اقتصادی می‌آید و در مهندســی هم- به ویژه مهندســی صنایع- کاربرد گسترده‌ای دارد. نکته بسیار مشهور و جالب این است که حدود یک چهــارم کل محاســبات علمی کــه بــر روی رایانه انجام گرفته اســت، به برنامه‌ریزی خطی و مشتقات آن مربوط می‌شود. کانتوروویچ هم این برنامه‌ریزی خطی را برای اولین بار در ســال 1939 بــرای برنامه‌ریزی تولیدی یک کارخانه طراحی کرد. همین مســئله و نگاه خاص کانتوروویچ به ریاضیات و تاثیری که او بــر روی برنامه‌ریزی خطــوط مختلف تولید، از کارخانــه گرفته تا کل یک کشــور گذاشــت، باعث شــد که در اوج جنگ ســرد، بلوک غرب هم سراغ نظریه‌های او برود و نهایتا نوبل اقتصاد را به او بدهد.
