پارتو در 15 ژوئیه 1848، یعنی دقیقاً سال‌هایی کــه اروپا درگیر انقلاب‌های کارگری و نوشــتن مانیفست کمونیســت بود، به دنیا آمد. پارتو در ابتدا یک مهندس بود، اما به مرور زمان به اقتصاد بیشتر روی آورد. از میان نظریه‌های مشهور او می‌توان به این نکته اشاره کرد که دموکراسی یک وهم است و طبقۀ حاکم همواره به قدرت خود خواهد افزود و راهی پیدا خواهد کرد که این قدرت را تجمیع کند. شــاخص پارتو، نمودار پارتو، اصل پارتو، کارایی پارتو، توزیع پارتو و چندین مفهوم دیگر، همگی به افتخار او نام‌گذاری شــده‌اند. پارتو که علی رغم تبار ایتالیایی‌اش در شــهر پاریس به دنیا آمده بود، نهایتا در سن 75 سالگی در ژنو سوییس درگذشت.
ویلفردو فدریکو داماسو پارتو، نام نسبتاً طولانی یک مهندس، جامعه شناس، اقتصاددان، دانشمند علوم سیاسی و فیلسوف ایتالیایی است که از نیمه قرن نوزدهم تا ربع اول قرن بیستم، نگاه‌های بسیاری را به خود خیره کرده بود. پارتو تاثیر بسیار زیادی در حیطه‌های مختلف علم اقتصاد گذاشت که مهم‌ترین آن‌ها در زمینه توزیع درآمد و تحلیل انتخاب‌های فردی بودند. پارتو اولین کسی بود که استفاده از کلمه «نخبه» در جامعه‌شناسی را به مسئله‌ای متداول و جاافتاده بدل کرد.
پارتو مفاهیم بســیار زیادی را به صحنه علم وارد کرد. از بین آن‌ها می‌توان به کارایی پارتو اشاره کرد که تاثیر زیادی در ایجاد زمینه اقتصاد خرد داشــت. او اولین کسی هم بود که کشــف کرد که درآمد از یک الگوی توزیع پارتویی پیروی می‌کند که بر اساس یک توزیع احتمالی توانی عمل می‌کند. اصل پارتو هم به افتخار او نام‌گذاری شده است و بر اســاس مشاهدات او از کشور ایتالیا شــکل گرفته است. برای مثال در کشور ایتالیا 80 درصد از زمین تحتِ تملک 20 درصد از جمعیت قرار داشــت. تاثیر پارتو در ریاضیات و جامعه‌شناسی هم بر هیچ کسی پوشیده نیست و نمی‌توان آن را نادیده گرفت. همان‌طور که دیدید چیزهای بسیار زیادی امروز وجود دارند که نام پارتو را یدک می‌کشــند. به طور مشــخص در زمینه اقتصاد اگر قرار باشد به قول بنوییت ماندلبرات و ریچارد هادســون درباره او تکیه کنیم: «تاثیر پارتو بر اقتصاد بســیار عمیق بود. او یکی از مهم‌ترین دانشــمندانی بود که گذار از اقتصاد فلسفه اخلاقی آدام اسمیت به یک زمینه علمی مبتنی بر داده‌ها و معادلات ریاضی را ممکن کرد». به منظور آشنایی بیشــتر با افکار پارتو، در این یادداشت دو مفهوم بسیار مشهور و مرتبط با نام او را توضیح می‌دهیم: اصل پارتو و کارایی پارتو.
کارایــی پارتو، یا بازده پارتــو یا بهینگی پارتو، به وضعیتــی از تخصیص منابع می‌گوینــد که در آن امکان تغییر این تخصیص به منظور بهتر کردن وضعیت یکی از افراد وجود ندارد، بدون این‌که وضعیــت حداقل یک نفر دیگر یا معیار ترجیحش بدتر شود. پارتو این مفهوم را در مطالعاتی که درباره کارایی اقتصادی و توزیع درآمد داشت، توسعه داد.
در امتــداد این مفهوم، مفاهیم دیگری مانند جبهه پارتویی و ارتقای پارتویی هم وجــود دارد. جبهه پارتوی بــه مجموعه‌ای از تمامی تخصیص‌هــای کارآمد پارتو می‌گویند که عمدتاً به شــکل یک نمودار نمایش داده می‌شود. بهبود پارتویی یا همان ارتقای پارتویی هم مســئله بســیار جالبی اســت. این بهبود بــه تغییری در تخصیصی متفاوت اشاره دارد که باعث بهتر شدن وضعیت یک فرد می‌شود بدون این کــه وضعیت فردی دیگــر را بدتر کند. البته این مســئله با توجــه به این نکته موضوعیت دارد که از همان ابتدای داستان تخصیص منابع مشخصی به مجموعه‌ای از افراد داشته باشیم. زمانی که دیگر نتوانیم این بهبودها را در چنین چینشی اعمال کنیم به وضعیت بهینگی، کارایی یا بازدهی پارتویی رسیده‌ایم.
ما 80 درصدی‌ها، آن 20 درصدی‌ها
اصل پارتو که «قاعــده 80-20» یا «قانون کم‌تعدادهــای حیاتی» هم نامیده می‌شود، عنوان می‌کند که در بسیاری از موارد، تقریبا 80 درصد از معلول‌ها ناشی از 20 درصد علت‌ها هستند. ژوزف یوران، که مشاور مدیریتی بسیار شناخته‌شده‌ای بود، پیشــنهاد داد که این اصل را به نام پارتو نام‌گذاری کنند. پارتو در سال 1896، یعنی زمانی که در دانشــگاه لوزان مشــغول به کار بود، برای اولین بار این مسئله را مطرح کرد و آن را به وضعیت مالکیت زمین در ایتالیا نســبت داد. این اصل امروزه در مدیریت کسب وکار جاافتاده است و طبق آن «تقریبا 80 درصد فروش، مربوط به 20 درصد از مشــتریان اســت.» اگر بخواهیم این مســئله را از حیث ریاضیاتی تحلیل کنیم، متوجه خواهیم شــد که باید از یک الگوی توزیع توانی استفاده کنیم و آن را به مجموعه مشخصی از پارامترها نسبت دهیم. بسیاری از پدیده‌های طبیعی هم به لحاظ تجربی چنین شکلی از توزیع را از خود نشان داده‌اند. این الگوی توزیع که مبتنی بر قانونی توانی است، امروزه با نام «توزیع پارتو» شناخته می‌شود.
اصل پارتو، مماس بر کارایی پارتو است. ویلفرد پارتو هر دوی این مفاهیم را به منظوری مشخص توسعه داد و به اهدافی خاص می‌اندیشید: توزیع درآمد و ثروت در جمعیــت. همین نگاه ریاضیاتی و محاســباتی پارتو بود که باعث شــد به نظر بسیاری از افراد، کتاب‌های او بیش از هر کس دیگر مشابه کتاب‌های اقتصاددانان معاصر باشــد و برای اولین بار با او بود کــه از معادلات و آمار و نمودارها به عنوان ابزار حیاتی اقتصاد استفاده کردند.
