بیش از یک دهه است که همواره این عبارت به گوشمان می رسد که «میزان بارندگی امسال نسبت به سال گذشته کاهش داشته است»، این یعنی کم آبی، خشکسالی و تمام شدن منابع آبی زیر زمینی که قطعا خوشایند نیست. اما امسال بر خلاف یک دهه گذشته پیش بینی ها نشان از افزایش بارندگی در فصل پاییز و زمستان دارد که برخی کارشناسان هواشناسی علت آنرا پدیده ' ال نینو ' می دانند.
- ال نینو چیست؟
ال نینو پدیده ای است که در اقیانوس آرام شکل می گیرد که به علت گردش امواج میانی روی تمام زمین از جمله ایران تاثیر می گذارد، البته این تاثیر غیر مستقیم است.
به عقیده مدیر گروه پژوهشی و هواشناسی دینامیک و هم دیدی پژوهشکده هواشناسی و علوم جو، پدیده ال نینو یک دور پیوند است به این معنا که این پدیده در بخشی از کره زمین رخ می دهد اما روی تمام زمین تاثیر می گذارد. ال نینو در سال های گذشته نیز وجود داشته اما تاثیر آن بر بارندگی متفاوت بوده است، گاهی موجب افزایش و گاهی موجب کاهش می شود که این مساله بستگی به قدرت و زمان ماندگاری آن دارد. به طور کلی پیش بینی هوا کار دشواری است زیرا عوامل مختلفی در آن تاثیر گذار هستند از این رو باید تمام گزینه ها با دقت در کنار هم مورد بررسی قرار گیرند تا باز هم نتیجه تقریبا صحیحی به دست آید. پیش بینی هوا در دنیا، علم جدیدی است بنابراین، این که با قطعیت بتوان تاثیر یا بی تاثیری ال نینو را بر افزایش بارندگی اعلام کرد، زیاد صحیح نیست اما معمولا تجربه نشان داده زمانی که ال نینو فعال است بارش هم زیاد می شود.
اینکه اعلام شده امسال پدیده ال نینو موجب افزایش بارندگی در کشور می شود تا حدی قابل تامل است زیرا با یک دور پیوند نمی توان پیش بینی صحیحی انجام داد بنابراین برای دست یافتن به یک نتیجه صحیح باید تمام احتمالات کنار هم قرار گیرند. امروزه تمام دنیا پیش بینی را با مدل عددی انجام می دهند که دارای بیشترین صحت است، البته آنهم درست و نادرستی دارد، در مدل عددی دور پیوندها مانند پدیده ال نینو را به عنوان یک گزینه مستقیم برای پیش بینی در نظر نمی گیرند بلکه اثرات آنرا به طور غیر مستقیم لحاظ می کنند زیرا پیش بینی با یک دور پیوند اشتباه است. اما امسال به علت فعال بودن پدیده ال نینو و قدرت زیاد آن پیش بینی می شود تاثیر زیادی بر افزایش بارندگی داشته باشد.
به اعتقاد 'محمدرضا صوفیانی' پیش بین اداره کل هواشناسی استان تهران، پدیده ال نینو در طی سرد و گرم شدن آب های سطحی اقیانوس آرام اتفاق می افتد، یعنی وقتی شرق اقیانوس آرام گرم تر از حد نرمال می شود در آن قسمت سامانه کم فشار شکل می گیرد که باعث می شود در سواحل پرو ( امریکای جنوبی) بارندگی بیشتر از حد نرمال رخ دهد. این مساله باعث می شود تا سیستم های کم فشار در شرق و همزمان سیستم پرفشار در غرب اقیانوس آرام شکل گیرد که این مکانیزم بر روی امواج تراز میانی تاثیر می گذارد.
- تاثیر ال نینو در بارندگی کشور
ال نینو در کشور روی سامانه پرفشار جنب حاره ایران تاثیر می گذارد و آنرا به عرض های پایین تر انتقال می دهد که این مساله موجب فعال شدن سامانه های تراز میانی در کشور می شود و افزایش بارندگی را به همراه دارد. البته ال نینو به تنهایی نمی تواند بر بارندگی تاثیر گذار باشد بلکه عوامل دیگری مانند پدیده MJO و NAO که پدیده هایی مشابه ال نینو هستند نیز در این زمینه دخیل اند که البته تاثیر هر کدام از این پدیده ها به دوره زمانی فعالیت آنها بستگی دارد.
دوره زمانی این پدیده ها متفاوت است به عنوان مثال دوره زمانی فعالیت پدیده MJO چند روز و NAO فصلی است در حالی که این دوره برای ال نینو حداقل 9 ماه است، همچنین شدت تاثیر این پدیده بر بارندگی به میزان فاصله منشا شکل گیری آن تا ایران بستگی دارد. امسال پیش بینی شده که ال نینو قوی تر از حد نرمال است از این رو سالی پربارش تر از حد طبیعی برای کشور پیش بینی شده است.
بر این اساس پیش بینی شده است پاییز و زمستان امسال نسبت به بلند مدت ( 30 ساله) 10 تا 20 درصد افزایش بارندگی داشته باشیم. ایران کشوری خشک و نیمه خشک است و استحصال بی رویه از منابع آبی در چند سال گذشته کشور را به سمت خشکسالی پیش برده است و اگر روند مصرف استحصال بی رویه از منابع آب ادامه یابد به زودی دچار بحران کم آبی خواهیم شد. از این رو باید الگوی مصرف آب در بخش شرب، صنعت و کشاورزی تغییر کند زیرا وضعیت منابع آبی بسیار شکننده شده است.
