کافه خوندنی

فیزیولوژی طبیعی تیروئید از دید ما و اکثر افراد این است که غده تیروئید قادر به تولید هورمونهای T3 و T4 است، ولی این یک قسمت از موضوعات مربوط به هورمونهای تیروئید است، سنجش عملکرد این غده بدون در نظر گرفتن هورمون TSH که از هورمونهای هیپوفیز و یک هورمون کنترلی است ممکن نیست، در واقع تحریک ترشح هورمونهای تیروئید از طریق  این هورمون انجام شده و اضافه شدن یا کم شدن ترشح هورمون TSH در نتایج آزمون موثر است.

هورمون TSH در آزمایش تیروئید چیست و مقدار طبیعی آن چقدر است؟

TSH  یک هورمون تحریک کننده تیروئید است که از غده هیپوفیز مغز ترشح می شود، کم بودن و یا زیاد بودن این هورمون نشان دهنده این است که تیروئید شما به درستی کار نمی کند، مقدار نرمال هورمون TSH بین ۰.۴ تا ۵.۰ mIU / L   به شکل عموم و در خانمهای باردار این رنج بین ۰.۴ تا ۴ است.

این هورمون زمانی که میزان هورمون تیروئید در خون شما کم شود با ترشح بیشتر هورمون TSH تیروئید را برای ترشح بیشتر هورمون ترشح می کند و بالعلکس با افزایش سطح هورمون تیروئید در خون غده هیپوفیز مقدار هورمون TSH  کمتری ترشح کرده و به این ترتیب باعث می شود تا غده تیروئید کمتر ترشح داشته باشد.

T4  (تیروکسین) چیست و رنج طبیعی آن چقدر است؟

هورمونی که تیروئید به مقدار بیشتر تولید می کند، در اصل این یک هورمون تیروئیدی است که به دو صورت در خون وجود دارد، T4 متصل به پروتئین و T4 آزاد، همچنین غده تیروئید تنها مقدار کمی T3 تولید می کند و بیشترین میزان T3 از تبدیل T4 به دست می آید و بر روی بسیاری از عملکرد های بدن تاثیر گذار است.

رنج طبیعی در هورمون T4 بین ۰.۹ تا ۲.۴  نانوگرم در دسی لیتر است

تیروکسین به عنوان یک هورمون ذخیره استفاده می شود و به تنهایی قادر به تولید انرژی و یا ارائه اکسیژن به سلول نیست، در واقع این هورمون با از دست دادن یک ید تحت شرایط سوخت و سازی در بدن به T3 بدل می شود.

آزمایش هورمون T4 به دو صورت مورد بررسی و انجام قرار می گیرد

مقدار T4 کل نشان دهنده دو نوع هورمون از این دست است که یکی به همراه پروتئین و دیگری به صورت آزاد و فاقد پروئتین موجود است (این بخش از هورمون T4 عملکرد بسیاری از انواع سلولهای بدن را کنترل می کند).

مقدار T4 آزاد که در شرایطی و با علائمی خاص لازم است تا این نوع هورمون مورد آزمایش قرار بگیرد، مقدار هورمون T4  آزاد می تواند در تفسیر نتیجه آزمایش تیروئید شما تاثیر گذار باشد.

T3 (هورمون تری ید تیروئین) چیست و رنج طبیعی آن چقدر است؟

هورمون دیگری که تیروئید به میزان کم ترشح می کند و اکثرا از تبدیل T4 به آن تولید می شود؛

این هورمون به طور مستقیم بر روی بسیاری از سیستمهای بدن از جمله سیستم سوخت و ساز موثر است هورمونی که به اصطلاح نقش اصلی را بازی می کند.

رنج عادی در T3 بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ نانوگرم در دسی لیتر است که البته در شرایط مختلف و آزمایشات مختلف قابل تغییر است.

در آزمون T3 سه فاکتور مورد بررسی و آزمایش قرار می گیرند

T3 کل : این مقدار شامل هر دو نوع T3 است، T3 ای که به پروئتئین متصل شده و T3 آزاد

T3 آزاد : به فرم غیرپروتئینی (غیرمتصل به پروتئین) اطلاق می شود و فرم فعال این نوع هورمون محسوب می شود

T3 معکوس : که در واقع یک نوع از هورمون تری یدوتیروئین است که با وجود اتصال به گیرنده های تیروئیدی قادر به فعال کردن آنها نیست.

نتایج آزمایش

TSH  بالا

ترشح زیاد هورمون TSH و بالا بودن آن نسبت به سطح نرمال نشان می دهد که غده تیروئید مقدار کمتری T3 و T4 ترشح کرده و در نتیجه میزان هورمون تیروئید در بدن شما کم بوده است، به این ترتیب هیپوفیز با زیاد کردن TSH سعی می کند تا هورمون تیروئید را افزایش دهد و این یعنی کم کاری تیروئید.

TSH پائین

اگر TSH در بدن شما کمتر از حد معمول باشد به این معنی است که میزان هورمون تیروئید در بدن شما بیشتر از حد طبیعی بوده و مقدار T3 و یا T4 از حد عادی آن بالاتر بوده است، بنابراین هیپوفیز با کم کردن TSH سعی دارد تا این مقدار را کاهش دهد و این به معنی پرکاری تیروئید است.

چه زمانی احتیاج به آزمایش TSH هست؟

در صورتی که برخی علائم در شما وجود داشته باشد ممکن است احتیاج به آزمایش تیروئید داشته باشید، علائمی که نشانه هایی از پرکاری و یا کم کاری تیروئید هستند،

پرکاری تیروئید

• عصبی بودن و اضطراب
• لاغر شدن بدون کاهش غذا و یا رژیم غذایی
• تپش قلب
• مشکلات خواب
• لرزش در دستها

کم کاری تیروئید

• کم تحرکی
• احساس خستگی
• چاقی و افزایش وزن بدون دلیل
• یبوست و مشکلات گوارشی
• مشکلات دوران قائدگی در زنان (بی نظمی)
• این افراد نسبت به سرما حساس هستند

برای آزمایش تیروئید ناشتا باشیم؟

در مورد ناشتا بودن و یا نبودن در زمان آزمایش تیروئید رفرنس های علمی و گزارشات، مبنی بر این است که نیازی به ناشتا بودن نیست ولیکن آزمایشگاهها معمولا از بیمار می خواهند که به شکل ناشتا مراجعه کنند و به این دلیل که ممکن است در برخی آزمایشات تداخلی به وجود بیاید بهتر است به شکل ناشتا مراجعه کنید و باز هم بهتر است صبح زود بروید تا فاصله زیادی بین صبحانه شما در این روز نسبت به روزهای قبل نیافتد و دچار افت فشار نشوید.

مقدار هورمون T4 را ببینید

در اکثر موارد آزمایش TSH به همراه T4 تجویز می شود، میزان بالای هورمون T4 نشاندهنده این است که غده در حال تولید بیش از حد آن است و پرکاری تیروئید را هشدار می دهد.

T4 در مقایسه با TSH

اگر مقدار هورمون T4 در آزمایش شما بالاست و مقدار هورمون TSH تان پائین، نشان دهند پرکاری تیروئید شماست و علائم همانی است که در بالا آمده، اگر میزان T4 شما پائین و مقدار TSH بالاست، به معنی کم کاری غده تیروئید است.

نوبت به بررسی T3 رسیده است

در مواردی هورمون T4 با وجود پائین بودن هورمون TSH در حالت عادی باقی می ماند، به این ترتیب با بررسی T3 به نتیجه می رسیم، در برخی پرکاری های تیروئید میزان T4 در محدوده عادی و میزان T3 بالاتر از حد نرمال است و این حالت می تواند نشان دهنده پرکاری تیروئید باشد.

سطح بالای این هورمون می تواند علامتی برای بیماری خود ایمنی گریوز باشد.

جواب آزمایش تیروئید در بارداری

در زمان بارداری ممکن است سطح هورمونهای تیروئید تغییر کند و مادر باردار به کم کاری یا پرکاری تیروئید مبتلا شود این وضعیت یک هشدار و علامت خطر برای جنین است و باید هر چه سریعتر به پزشک مراجعه و آن را برطرف نماید، زیرا عوارض زیادی هست که می تواند بر روی جنین و مادر ایجاد کند.

در خانم های باردار TSH در سه ماهه اول از ۰.۲ – ۳.۹  و در سه ماهه دوم و سوم تا ۴.۱ رنج طبیعی محسوب می شود

آزمایش تیروئید در نوزادان

زمانی که نوزادی متولد می شود مقدار این دو هورمون سنجش می شود چرا که کم کاری و یا پرکاری تیروئید در نوزادان اثر سوء زیادی را در رشد آنها می گذارد و باعث می شود تا با اختلالاتی مانند عدم رشد کافی رو به رو شوند.

آزمایش غربالگری تیروئید که در زمان تولد نوزاد از روز سوم تا روز پنجم از خون کف پای نوزاد صورت می گیرد در صورتی که نوزاد دچار مشکلی بوده باشد مرکز بهداشت به والدین اعلام می کند و اگر TSH نوزاد بالای ۵ بوده باشد آزمایش مجدد تکرار می شود اگر عدد بین ۵ تا ۱۰ باشد آزمایش غربالگری تکرار و اگر بین ۱۰ تا ۲۰ باشد نمونه خون سرمی گرفته می شود و در صورتی که این عدد بالای ۲۰ باشد اقدام به درمان می کنند.

در مادرانی که با کم کاری تیروئیدی مواجه هستند مصرف دارو بسیار مهم است به این دلیل که از عوارض ممکن، برای کودک جلوگیری شود.

یک نکته مهم در تفسیر نتیجه آزمایش تیروئید

تفسیر نتایج یک آزمایش تیروئید به تنهایی نمی تواند تشخیص قطعی در یک بیماری تیروئید باشد با اینحال انجام چندین تست از جمله آزمایش خون برای غده تیروئید و غده هیپوفیز و در مواردی سونوگرافی و تصویربرداری تیروئید می تواند کوچکترین مشکل تیروئید را مشخص کند.