روده بزرگ بخشی از دستگاه گوارش است که مدفوع را ساخته و ذخیره می نماید. کلمه نشانگان سندرم به معنای گروهی از نشانه هاست، سندرم روده تحریک پذیر از جمله نشانگان است چرا که گروهی از نشانه ها را تولید می کند. مثلاً سندرم روده تحریک پذیر باعث گرفتگی، آروق زدن، دفع گاز، اسهال و یبوست می شود.
سندرم روده تحريک پذير ، يک اختلال شايع گوارشي است که ويژگي اصلي آن تغيير در اجابت مزاج و درد شکمي است . نکته مهم ، آن است که در سندرم روده تحريک پذير هيچ اختلال عضو شناخته شده اي با معاينه باليني و بررسي تشخيصي معمول يافت نمي شود و هيچ شاخص قطعي براي سندرم روده تحريک پذير وجود ندارد .بنابراين تعريف بيماري بر اساس معيارهاي باليني ، و به تشخيص پزشک خبره گذاشته مي شود .
سندرم روده تحریک پذیر یک بیماری نیست. یک مشکل عملکردی است که به این معناست که روده آنطور که باید کارنمی کند.
در سندرم روده تحریک پذیر اعصاب و عضلات روده بیش از حد حساس هستند. مثلاً زمانی که غذا میخورید عضلات بیش از حد لازم منقبض می شوند. این انقباضات می توانند منجر به گرفتگی روده ها و اسهال حین غذا خوردن یا مدت کوتاهی پس از آن شوند. اعصاب ممکن است بیش از اندازه به کشش روده مثلاً به دلیل گاز حساس باشند. در نتیجه گرفتگی و درد ایجاد می شود.
سندرم روده تحریک پذیر می تواند دردناک باشد اما به روده آسیب نمی رساند و باعث بیماری دیگری هم نمی شود.
آیا استرس باعث سندرم روده تحریک پذیرمی شود؟
استرسهای عاطفی باعث بروز سندرم روده تحریک پذیر نمی شود. اما در فردی که سندرم روده تحریک پذیر دارد استرس می تواند نشانه ها را آغاز کند. در واقع روده می تواند به تمام چیزها مانند غذا، ورزش و هورمونها واکنش زیاده از حد نشان دهد.
غذاهایی که نشانه های سندرم روده تحریک پذیررا ایجاد میکنند شامل محصولات لبنی، شوکولات، الکل، کافئین، نوشابه های کربناتی و غذاهای چرب است.
علائم اصلی سندرم روده تحریک پذیر موارد زیر است:
– دردهای کرامپی در ناحیه معده
– اسهال و یبوست دردناک
بیشتر افراد اسهال یا یبوست هر کدام را دارند اما بعضی هر دو را دارند.
سایر نشانه ها عبارتند از :
– بلغم در مدفوع
– شکم متورم یا باد دار
– احساسی نا تمامی دفع
تظاهرات باليني
IBSبيماري جوانان است و اغلب مبتلايان ، در سنين کمتر از ۴۵ سالگي به سر مي برند ولي ممکن است افراد مسن نيز درگير شوند . زنان ، ۲ تا ۳ برابر مردان به اين بيماري مبتلا مي شوند . شايع ترين شکايت بيماران ، درد شکم همراه با تغيير اجابت مزاج به صورت يبوست ، اسهال يا هر دو است . درد در IBS مي تواند در قسمت هاي مختلف شکم احساس شود . ممکن است در قسمت بالاي شکم ، پايين شکم يا پهلوها حس شود . معمولاً درد ، دوره اي است و با دوره هاي تشديد يا تخفيف همراه است اما در بعضي بيماران ، درد دائمي مي شود . شدت درد ممکن است خفيف و قابل تحمل باشد يا آن قدر شديد باشد که فرد به طور دوره اي توان رفتن به سرکار را نداشته باشد . به هر حال درد شکمي تقريباً در تمامي بيماران فقط در ساعات بيداري وجود دارد و غالباً با مصرف غذاهاي خاص يا استرس عاطفي افزايش مي يابد و به عکس با دفع گاز يا مدفوع کاهش پيدا مي کند .
تغيير اجابت مزاج
شايع ترين نشانه باليني IBS است . مهم ترين حالت ، يبوست همراه با اسهال و به صورت متناوب ، و به صورت دوره اي است .
يبوست ممکن است دوره اي باشد اما در نهايت ، پايدار و مقاوم به مسهل هامي شود .همچنين اغلب بيماران احساس دفع ناکامل مدفوع دارند در نتيجه تند تند به دستشويي مي روند و زور زدن هاي يپاپي آنان سبب ايجاد مشکلاتي در راست روده و مقعد مي شود .اسهال در بيماران ممکن است نشانه اصلي باشد .اسهال به صورت حجم هاي کوچکي از مدفوع شل است .در اصل اغلب حجم مدفوع زياد نشده اما بيمار به طور مکرر براي دفع آن بايد به دستشويي برود .اسهال شبانه در اين بيماران هرگز ديده نمي شود و اگر فردي اسهال شبانه داشت حتماًپزشک به مشکلات عضوي فکر مي کند .
اسهال ممکن همراه با دفع مقادير زياد بلغم و ترشحات چسبناک ( شبيه خلط سينه ) همراه باشد و در پاره اي از موارد بلغم و نه اسهال ، شکايت اصلي بيماران را تشکيل مي دهد . خونريزي همراه مدفوع هرگز در IBS ديده نمي شود مگر بيمار به دليل اشکال دفعي ، همزمان بواسير يا شقاق داشته باشد . به هر حال در صورت وجود خون در مدفوع ، هميشه بيمار و پزشک بايد مراقب وجود بيماريهاي عضوي باشند و بررسي بيشتري انجام گيرد .
اسهال در IBSهمراه با سوء جذب مواد تغذيه اي نيست و باعث کاهش وزن نمي شود بنابراين در صورت همراهي کاهش وزن در بيمار مبتلا به اسهال بايد به تشخيص IBS شک نمود .
اتساع شکم ، نفخ ، آروغ زدن يا دفع گاز زياد از مقعد شکايت شايع بيماران مبتلا به سندرم روده تحريک پذير است .مطالعات نشان مي دهد که در واقع در اغلب بيماران ، گازهاي روده اي افزايش نيافته اند بلکه حساسيت بيش از حد بيمار به مقدار اندک گاز باعث احساس بيش از حد گاز در روده شده است .
شکايات گوارشي فوقاني
بسياري از بيماران از سوء هاضمه ، سوزش سردل ، تهوع و استفراغ شکايت دارند .گرچه خود IBSممکن است دستگاه گوارش فوقاني را درگير نمايد اما اين علائم ممکن است نشانه وجود همزمان زخم يا جريان بيش از حد اسيد از معده به مري باشد و ممکن است در مواردي پزشک انجام بررسي دستگاه گوارشي فوقاني را لازم بداند .
