شیمی‌درمانی به معنای درمان با داروها و مواد شیمیایی است كه ممكن است به تنهایی یا همراه با درمان‌های دیگر به كار رود؛ مثلاً در افرادی كه تومور دارند قبل از برداشتن تومور به‌وسیله عمل جراحی، بیمار شیمی‌درمانی می‌شود تا اندازه تومور به قدر کافی كوچك شود و برداشتن آن آسان‌تر باشد. شما ممكن است در یك دوره درمانی تركیبی از چند داروی شیمیایی را دریافت كنید تا احتمال عود و ابتلای مجدد به حداقل برسد.
جراحی و اشعه درمانی از اقدامات درمانی موضعی هستند كه از طریق آن‌ها سلول‌های غیرطبیعی در یك ناحیه خاص تخریب یا برداشته می‌شوند؛ اما شیمی‌درمانی با تمام بدن بیمار در ارتباط است. روش‌های شیمی‌درمانی ازنظر داروها، مدت‌زمان و طول درمان با یکدیگر متفاوت هستند.
چرا بيمار به شیمی‌درمانی نياز دارد؟
چندین هدف برای تجویز شیمی‌درمانی وجود دارد كه عبارتند از:
- درمان بیماری، درواقع به معنای رسیدن به مرحله نهفته بیماری می‌باشد كه در آن اثری از علائم بیماری نیست.
- تسكین علائمی همچون درد
- كنترل بیماری برای دوره‌ای از زمان
همان‌طور كه قبلاً نیز گفته شد در مواردی قبل از جراحی، شیمی‌درمانی به‌منظور كوچك نمودن اندازه تومور انجام می‌شود تا برداشتن آن را آسان‌تر نماید.
گاهی پس از جراحی، شیمی‌درمانی باهدف از بین بردن كل تومور تجویز می‌شود. این روش همچنین برای جلوگیری از تبدیل تومورهای کوچک به تومورهای بدخیم و بزرگتر نیز به كار می‌رود.
برخی تومورها به مرحله‌ای می‌رسند كه امكان برداشتن آن‌ها از طریق جراحی وجود ندارد، اما درد و ناراحتی ناشی از آن‌ها را می‌توان با داروهای شیمی‌درمانی تسكینی برطرف نمود. هدف از این داروها ایجاد راحتی، آرامش و كیفیت بهتر زندگی برای بیمار است.
از چه طریقی شیمی‌درمانی برای بيمار تجویز می‌شود ؟
بسته به نوع بیماری و داروهایی كه بیمار باید دریافت کند، شیمی‌درمانی از طریق یكی از روش‌های زیر یا ترکیبی از روش‌های یادشده تجویز می‌شود.
- تزریق وریدی
- تزریق زیرپوستی
- تزریق نخاعی
- خوراکی
- تزریق از کاتتر پورت
آیا بیمار در زمان انجام درمان باید در بیمارستان بستری شود ؟
شیمی درمانی در منزل، مطب پزشک، درمانگاه و بیمارستان به دو شکل سرپائی و بستری قابل انجام می‌باشد. انتخاب مکان شیمی‌درمانی به نوع دارو و نظر پزشک بستگی دارد. اغلب بیمارانی كه شیمی‌درمانی را دریافت می‌کنند، بیمارانی هستند كه به‌صورت سرپایی مراجعه می‌کنند. در این صورت بیمار دارو را به‌طور روزانه دریافت نموده و می‌تواند به منزل برگردد. گاهی در آغاز شیمی‌درمانی، ممکن است نیاز داشته باشد که برای مدت کوتاهی در بیمارستان بستری شود تا اثرات داروئی دقیقاً ارزیابی شود و هرگونه تغییری که نیاز باشد اعمال شود.
با چه مدت و با چه فواصلی باید شیمی‌درمانی دریافت کند؟
بیمار ممکن است به‌صورت روزانه هفتگی یا ماهانه درمان را دریافت کند گاهی ممکن است برنامه‌های شیمی‌درمانی به علت بروز عوارض یا تعطیلات به تغییراتی نیاز داشته باشد. شیمی‌درمانی در چندین مرحله انجام می‌شود پس از انجام هر مرحله دوره‌ای بدون دارو تا مرحله بعدی وجود دارد. در این مدت بدن خواهد توانست قبل از اینکه مرحله درمان بعدی آغاز شود سلول‌های طبیعی خود را جایگزین نموده و اثرات سوء داروها را از بین ببرد.
آيا می‌شود از ساير داروها در حين شیمی‌درمانی استفاده كرد؟
برخی از داروها ممکن است با داروهای شیمی‌درمانی تداخل داشته باشند. بیمار بايد قبل از آغاز شیمی‌درمانی فهرستی از همه داروهایی را که مصرف می‌نماید به پزشک ارائه دهد و در ادامه مصرف توصیه‌های لازم را دریافت کند. قبل از مصرف همه داروهای بدون نسخه شامل ویتامین‌ها، مسهل‌ها، ضد حساسیت‌ها، ضد سرماخوردگی‌ها، ضد دردها به‌ویژه آسپیرین و داروهای گیاهی و یا قطع هرگونه دارو با پزشک خود مشورت کند.
