کافه خوندنی

کدام قسمت بدن شما در بیماری دیابت دچار نقض می شود؟

• لوزالمعده

در بدن انسان دو نوع غده وجود دارد. غددی که ترشحات خود را که اصطلاحا هورمون نامیده می شود به درون خون می ریزند غدد درون ریز محسوب می شوند. هورمون ها در واقع پیام رسان های شیمیایی هستند که بر سلول های مختلف در نقاط مختلف بدن اثر می کنند. این اثر با توجه به نوع هورمون و نوع سلولی متفاوت است. یکی از معروفترین هورمون های بدن که بر روی بسیاری از سلولها تاثیر می کند هورمون انسولین، عامل اصلی کنترل قند خون بدن است. علاوه بر این غدد درونریز در بدن تعدادی وجود دارند که محتویات خود را به درون  خون نمی ریزند بلکه به سایر مجاری بدن تخلیه می کنند. به این غدد، غدد برون ریز گفته میشود. معروفترین و شناخته شده ترین غدد برون ریز غدد اشکی و غدد عرق هستند. اما در بدن غدد خاصی به نام لوزالمعده یالوزوالمعد وجود دارد که هم دارای غدد درون ریز و هم دارای غدد برون ریز میباشد. در واقع لوزالمعده غده مختلط برون ریز و درون ریزی است که در انحنای قسمت اثنی عشر روده کوچک قرار گرفته و از نظر آناتومی دارای سه قسمت است. لوزالمعده که در انحنای اثنی عشر قرار گرفته و تنه و دم لوزالمعده. لوزالمعده از بیرون توسط کپسولی از بافت همبند پوشیده شده که استطاله هایی از آن به درون غده نفوذ کرده و آن را به قسمتهایی نامشخصی تقسیم می کند. این غده دارای ترشحات بسیاری است که برای هضم مواد غذایی مورد نیاز هستند. غدد برون ریز اغلب آنزیم های تجزیه کننده غذا بوده و درون ریز آن شامل هورمون های مختلفی است که در ادامه توضیح داده  شده اند.

• غدد برون ریز لوزالمعده

این قسمت در لوزالمعده از نوع خوشه ای مرکب است که از غدد ترشحی و مجاری مختلف تشکیل یافته است. غدد ترشحی از تعداد سلول هرمی تشکیل شده اند که سلولها در قسمت رأسی خود حاوی ذرات پیش ساز آنزیم می باشند.

آسینیها توسط غشا پایه و الیاف رتیکولر احاطه شده اند و ترشحات خود را به درون (ductintercalated) تخلیه می کنند. این مجاری که از درون غده شروع می شوند، توسط سلولهای مکعبی کوتاه مفروش شده اند. مجاری رابط به هم پیوسته و محاری بین لبولی را بوجود می آورند که به مجرای دفعی اصلی در مرکز اثنی عشری به نام مجرای ویرسونگ، ختم می شوند.

مجرای ویرسونگ پس از خروج از اثنی عشر در محلی به نام آمپول واتر (ampullvater) همراه با مجاری صفراوی مشترک به اثنی عشر باز می شود. در محل باز شدن مجرا به دوازدهه دریچه ای متشکل از عضلات صاف طولی و حلقوی قرار دارد که دریچه اودی (Sphincter of ossi) نام دارد و خروج ترشحات اثنی عشر و صفرا را تنظیم می کند. مجاری بین لبولی و دفعی اصلی توسط سلول های منشوری پوشیده شده اند و  بطور پراکنده در بین آنها سلول های جامی و انترو اندوکرین نیز دیده می شوند. این ترشحات شامل آب، یونها، بی کربنات و  آنزیمهای گوارشی هضم کننده پروتئینها (مانند تريپسینوژن، کيموتريپسينوژن و کربوکسی)، برای اسیدهای نوکلئیک (مانند ریبونوکلئاز، دزاکسی ریبونوکلئاز)، برای چربی ها (مانند لیپاز و فسفولیپاز) و برای قندها ( مانند آمیلاز) می باشد.

ترشحات اثنی عشر توسط سیستم خودمختار پاراسمپاتیک که به سلول های ترشحی ختم شده و همچنین هورمون سکرتین و هورمون كوله سيستوكينین کنترل می شود. این هورمونها پس از خارج شدن محتویات معده و وارد شدن آن به اثنی عشر از سلول های مخاطی اثنی عشری تشرح می شوند. پس تا اینجا متوجه شدیم که بخش برون ریز لوزالمعده در  هضم مواد غذایی نقش دارد و مشکل دیابت شما به این قسمت از لوزالمعده مربوط نمی شود.

• غدد درون ریز لوزالمعده

این بخش از حدود یک میلیون جزایر  لانگرهانس  تشکیل شده است که با میکروسکوپ نوری به صورت توده های روشن در بین آسینیها دیده می شوند. جزایر لانگرهانس متشکل از طناب های سلولی و مویرگهای منفذدار در بین آنها می باشند که مجموعه توسط  الیاف رتیکولر، احاطه شده اند. سلول ها و رگ ها در جزایر لانگرهانس بوسیله رشته های سمپاتیک، عصب دهی شده اند.

• سلولهاى جزایر لانگرهانس

- سلولهای آلفا، که حدود ۲۰ درصد سلولهای جزایر لانگرهانس را تشکیل می دهند و هورمون گلوکاگون ترشح می کنند.

- سلول های بتا، که حدود 70 درصد سلول های جزایر لانگرهانس را تشکیل میدهند و هورمون انسولین ترشح می کنند. همانطور که می بینید بخش عمده ای از  قسمت درون ریز لوزالمعده را سلول های بتا تشکیل می دهند که ترشح کننده انسولین هستند. این امر به اهمیت نقش هرمون انسولین در بدن دلالت دارد. در واقع در بیماری دیابت این بخش لوزالمعده درست کار نمی کند که می تواند در اثر تخریب سلول های بتا باشد.

- سلولهای F، حدود 2-1 درصد سلول ها را تشکیل داده و پلی پپتید اثنی عشری ترشح می کنند که ترشحات خارجی اثنی عشر، مخصوصا بی کربنات را کنترل میکند.

- معدودی سلول از نوع سلول های APUD نیز در اثنی عشر وجود دارند که عواملی مانند " مولتی لین" و سروتونین ترشح می کنند.

• هورمون های لوزوالمعده

• انسولین

انسولین هورمونی پروتئینی است و از سلول های بتا جزایر لانگرهانس ترشح می شود. ساختمان آن از دو زنجیره پلی پپتیدی B و A ساخته شده است که به وسیله پیوندهای دی سولفور به یکدیگر متصل شده اند. انسولین به صورت پیش هورمون ساخته می شود و پس از تغییر و تحولاتی که بر روی ساختمان آن در شبکه آندوپلاسمی و دستگاه گلژی صورت می گیرد به صورت هورمون بالغ در می آید. اعمال انسولین شامل موارد زیر است: فعال کننده تجزیه گلوکز، مهارکننده تجزیه گلیکوژن، مهار کننده ساخت گلوکز از مواد غیرقندی، افزایش ساخت اسیدهای چرب، فعال کننده ساخت چربی و پروتئین و ...

• گلوکاگون

گلوکاگون هورمونی است که از سلول های آلفا جزایر لانگرهانس ترشح می شود. این هورمون هم مانند انسولین به صورت پیش ساز ساخته شده و پس از تغییر و تحولاتی به هرمون بالغ تبدیل میشود. ترشح آن به وسیله هیپوگلسیمی ( کاهش قند خون)، بعضی از اسیدهای آمینه، کاتکولامینها تحریک شده و بوسیله هیپرگسیمی (افزایش قند خون)، اسیدهای چرب، اجسام ستونی، سکرتین و سوماتواستاتین مهار می شود.

• سوماتواستاتین

این هورمون علاوه بر هیپوتالاموس بوسیله سلول های D جزایر لانگرهانس نیز ترشح می شود . سوماتواستاتین ترشحات اثنی عشر را مهار می کند. سوماتواستاتین به صورت پری پرو سوماتواستاتین ترشح شده و بعد از گذراندن تغییراتی به هورمون بالغ تبدیل می شود. این هورمون ترشح و آزاد شدن هورمون رشد را مهار می کند. این هورمون هیچ تاثیری بر روی ترشح پرولاکتین یا هورمون های گونادوتروپین ندارد. نیم عمر آن فقط چند دقیقه است.